De aantrekkingskracht van dat wat fout is: wat maakt ‘sin stocks’ populair?

Gokken, wapens, alcohol, drugs en tabak. Het zijn sectoren die het op de beurs steeds lastiger lijken te krijgen. Dit komt door de opkomst van duurzaam en maatschappelijk verantwoord beleggen, waarbij vermogensbeheerders er steeds vaker voor kiezen om deze sectoren uit te sluiten van hun beleggingsportefeuilles.

Toch gaat er nog steeds genoeg geld in deze sectoren om, want wat fout is heeft ook aantrekkingskracht. We zochten uit wat deze onethische beleggingen, de zogenaamde sin stocks, (on)aantrekkelijk maakt, hoe groot deze markt is en wat deze ‘foute’ beleggingen opleveren.

Goed versus kwaad

Goed versus kwaad is een tegenstelling die wordt gebruikt om te beschrijven wat ethisch of moreel juist of onjuist is. Dit concept heeft betrekking op onze waarden, overtuigingen en gedragingen en heeft invloed op hoe we beslissingen nemen en met anderen omgaan. De tegenstelling van wat goed is en wat kwaad is, vinden we overal terug. In religies, in de wetenschap, in de ethiek, in de psychologie, maar zeker ook op de beurs.

Want waar aan de ene kant beleggingen worden gecategoriseerd als ‘goed’, omdat de bedrijven een bijdrage leveren aan de samenleving of aan de maatschappij, zijn er ook beleggingen die worden gecategoriseerd als ‘kwaad’, omdat deze de samenleving juist zouden ‘schaden’. Deze beleggingen worden ‘sin stocks’ genoemd.

Sin stocks

Het begrip 'sin stock' wordt gebruikt om bedrijven te beschrijven die actief zijn in sectoren die als immoreel of zondig worden beschouwd, zoals alcohol, tabak, gokken en wapens. Deze bedrijven bieden vaak controversiële of schadelijke producten of diensten aan, maar kunnen desondanks een stabiele en hoge winst opleveren.

Maar wie bepaalt wat goed is en wie bepaalt wat fout is? Goed en kwaad zijn relatieve begrippen, aangezien verschillende culturen verschillende opvattingen kunnen hebben over wat als goed en wat als slecht wordt beschouwd. Waar de een zich bijvoorbeeld vooral richt op de negatieve (gezondheids)effecten van alcohol, kan de ander juist nadruk leggen op dat het brouwen van alcohol wordt gezien als een nobele traditie. Hetzelfde geldt voor de wapenindustrie. Waar de een de wapenindustrie verafschuwt, omdat deze industrie bijdraagt aan geweld, prijst een patriot de wapenindustrie juist vanwege het feit dat het bedrijf kan bijdragen aan de verdediging van een land. Uiteindelijk verschilt ook per land of zelfs per regio wat als ethisch of onethisch wordt beschouwd. Waar (recreatief) drugsgebruik in ons land bijvoorbeeld wordt gedoogd, kan je als drugssmokkelaar in Indonesië de doodstraf krijgen.

Desondanks is er consensus over wat een sin stock is: het bedrijf is betrokken bij, of wordt geassocieerd met, een activiteit die als onethisch of immoreel wordt beschouwd door het grootste gedeelte van de samenleving. De lijst met sin stock sectoren is flink, maar in dit artikel besteden we aandacht aan de grootste onethische sectoren: gokken, wapens, drank, drugs en tabak.

Rien ne va plus

De gokindustrie is een van de sectoren die als onethisch wordt beschouwd. Dit kan bijvoorbeeld gaan om casino’s, online gokplatforms en loterijen. Hoewel sommige beleggers deze industrieën beschouwen als winstgevende investeringsmogelijkheden vanwege de enorme omzetten die ze genereren, wordt gokken vaak geassocieerd met verslaving, financiële problemen en psychische problemen. Daarom beschouwen veel beleggers en beleggingsfondsen beleggingen in de gokindustrie als onethisch.

Op dit moment wordt geschat dat de totale wereldwijde gokindustrie zo’n $280 miljard dollar waard is. Deze omvang blijft al jaren stabiel, maar de verwachting is dat de gokindustrie de aankomende jaren flink gaat groeien. Dat komt vooral vanwege legalisering van het online gokken in verschillende landen (waaronder in Nederland). De aantrekkingskracht van beleggen in de gokindustrie ligt in het hoge winstpotentieel dat voortkomt uit de groeiende markt, vooral online, en de voortdurende technologische vooruitgang die kansen biedt voor innovatieve bedrijven.

Ondanks dat online gokken een enorme vlucht neemt, of lijkt te gaan nemen, maken de grootste beursgenoteerde gokbedrijven toch nog vooral hun winst dankzij de ouderwetse casino’s.

De vijf grootste beursgenoteerde gokbedrijven ter wereld

Locked and loaded

Een tweede sector die als onethisch wordt bestempeld, is de wapenindustrie. Hierbij gaat het om bedrijven die vuurwapens, munitie of militaire uitrusting produceren en leveren. Maar het zijn niet alleen bedrijven die wapens produceren; ook een bedrijf dat zich richt op het produceren van producten of diensten voor de nationale veiligheid valt in deze sector. Hierbij kun je denken aan bedrijven die militaire elektronica, wapensystemen, luchtvaart- en ruimtevaartproducten of cyberbeveiliging produceren.

De blijvende aantrekkelijkheid van de wapenindustrie voor veel beleggers komt voornamelijk voort uit de voortdurende vraag naar defensiegerelateerde producten en diensten, die snel toeneemt als gevolg van oorlogen en geopolitieke spanningen. Bovendien biedt de sector mogelijkheden voor innovatie en technologische vooruitgang, aangezien er voortdurend behoefte is aan nieuwe, geavanceerde defensieoplossingen.

Maar de sector staat ook ter discussie. Voornamelijk vanwege het (in)direct faciliteren van de mogelijke schade die kan worden veroorzaakt aan de samenleving. Bijvoorbeeld door bij te dragen aan geweld, oorlog en conflicten. Bovendien kan de wapen- en defensie-industrie de neiging hebben om spanningen en conflicten in stand te houden, wat de algemene stabiliteit van een regio of zelfs de wereld kan bedreigen. Van alle onethische sectoren is de wapensector qua beurswaarde de grootste. De beurswaarde van de gehele sector wordt geschat op een kleine $800 miljard.

De vijf grootste beursgenoteerde wapen- en defensiebedrijven ter wereld

Drank & drugs

Een derde sector die als onethisch wordt beschouwd is de alcoholindustrie. Hierbij gaat het om bedrijven die bier, wijn en sterke drank produceren en/of distribueren. Hoewel alcoholconsumptie in bepaalde mate als sociaal aanvaardbaar wordt gezien, wordt overmatig alcoholgebruik geassocieerd met talrijke gezondheidsrisico's, verslaving, verkeersongevallen en sociale problemen. Daarom wordt de alcoholindustrie in zijn algemeenheid ook als onethisch beschouwd.

Alcoholbedrijven genieten populariteit onder beleggers vanwege hun sterke merken en gevestigde marktposities, die stabiliteit en loyaliteit van consumenten bevorderen. Daarnaast zijn beleggers aangetrokken tot de sector vanwege de aantrekkelijke groeimogelijkheden op internationale markten, waar een groeiende middenklasse en veranderende consumentenvoorkeuren de vraag naar alcoholische dranken stimuleren. Bovendien bieden alcoholbedrijven vaak consistente dividenduitkeringen, wat beleggers die op zoek zijn naar een regelmatige inkomstenstroom aanspreekt.

De vijf grootste beursgenoteerde alcoholbedrijven ter wereld

Ook drugs worden logischerwijs gezien als onethisch. Maar er wordt niet gekeken naar de lokale dealers, maar vooral naar de cannabisindustrie. Sinds het in Canada en de Verenigde Staten is toegestaan om cannabis medicinaal te gebruiken, is deze sector als kool gegroeid. Toch is ook het gebruik van cannabis niet zonder risico. (Overmatig) cannabisgebruik kan leiden tot ademhalingsproblemen, schade aan de hersenen, psychologische problemen en verslaving.

De cannabissector is relatief jong maar dat maakt de sector voor veel beleggers ook aantrekkelijk. Het is een snelgroeiende markt, zowel op medisch als recreatief gebied, waarbij steeds meer landen en staten cannabis legaliseren. Beleggers proberen daarom te profiteren van de groeiende vraag naar cannabisproducten. Daarnaast bieden cannabisbedrijven kansen voor innovatie en productdiversificatie, aangezien ze betrokken zijn bij de ontwikkeling van diverse cannabisproducten. Bovendien ontstaan er nieuwe markten en internationale expansiemogelijkheden naarmate de legalisatie van cannabis zich uitbreidt, wat beleggers de gelegenheid geeft om te investeren in groeiende markten. Beleggers kunnen tevens profiteren van de veranderende regelgeving rondom cannabis, door te investeren in bedrijven die goed gepositioneerd zijn om te voldoen aan de wettelijke vereisten en te profiteren van de groeiende legalisatie.

De vijf grootste beursgenoteerde cannabisbedrijven ter wereld

'Roken is dodelijk'

Dat ook de tabaksindustrie wordt gecategoriseerd als onethische belegging zal weinigen verbazen. De voornaamste oorzaak hiervan is dat er ernstige gezondheidsrisico's zijn verbonden aan het gebruik van tabaksproducten. Sigaretten, sigaren en pijptabak bevatten schadelijke stoffen zoals nicotine, teer en koolmonoxide, die verantwoordelijk zijn voor het veroorzaken van verschillende gezondheidsproblemen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is roken de belangrijkste oorzaak van vermijdbare ziekten en sterfte wereldwijd.

Daarnaast heeft de tabaksindustrie herhaaldelijk geprobeerd het publiek te misleiden over de schadelijke effecten van hun producten en heeft zij zich gericht op kwetsbare bevolkingsgroepen, zoals jongeren en mensen in ontwikkelingslanden. De tabaksindustrie staat erom bekend te lobbyen tegen anti-rookwetgeving en het ontmoedigen van roken. Door te investeren in de tabaksindustrie dragen beleggers indirect bij aan het in stand houden van deze praktijken, maar desondanks blijft er een grote groep beleggers geïnteresseerd. De totale beurswaarde van de beursgenoteerde tabaksbedrijven wereldwijd bedraagt nog steeds bijna 500 miljard dollar. De belangrijkste reden waarom tabaksbedrijven populair blijven, is dat ze, net als bij alcoholbedrijven, kunnen rekenen op relatief stabiele inkomsten. Ondanks de ontmoediging van roken door veel overheden, blijven deze bedrijven winstgevend. Bovendien lokken ze beleggers met aantrekkelijke dividenden en blijft de markt zich ontwikkelen, van sigaren naar (filter)sigaretten tot e-sigaretten.

De vijf grootste beursgenoteerde tabaksbedrijven ter wereld

Hoe presteren deze onethische industrieën?

Om te kijken naar hoe sin stocks presteren kijken we niet naar de individuele aandelen, maar naar een ETF die volledig bestaat uit onethische aandelen: het USA Mutuals VICE Fund. Dit beleggingsfonds richt zich op bedrijven die betrokken zijn bij de productie en verkoop van alcohol, tabak, wapens, cannabis en gokken.

In 2015 publiceerde Credit Suisse een rapport waarin de prestaties van het in 2002 opgerichte Vice Fund werden vergeleken met die van het Vanguard FTSE Social Index Fund. Uit het rapport blijkt dat het Vice Fund sinds de oprichting in 2002 een indrukwekkend jaarlijks rendement van 16,68% heeft behaald, terwijl het Vanguard FTSE Social Index Fund in dezelfde periode slechts 8,71% heeft behaald. Ondanks dat het Vice Fund hogere risico's met zich meebrengt vanwege de focus op de onethische sectoren, heeft het in de meeste jaren beter gepresteerd dan het Vanguard FTSE Social Index Fund.

Het rapport stelt dat de betere prestaties van het Vice Fund gedeeltelijk kunnen worden verklaard door het feit dat bedrijven in "zonde"-industrieën vaak een stabiele kasstroom hebben en kunnen profiteren van prijsstelling met weinig concurrentie, wat kan leiden tot hogere winsten. Het suggereert ook dat de verschillen in prestaties tussen het Vice Fund en het Vanguard FTSE Social Index Fund deels te wijten zijn aan het feit dat het Vice Fund zich richt op bedrijven die vaak worden vermeden door andere beleggingsfondsen. Hierdoor kan het Vice Fund profiteren van onjuiste prijsstelling en hogere opbrengsten behalen.

Maar het ‘recht’ lijkt te zegevieren. Het nemen van risico’s kan lonen, en beleggen in sin stocks leek rendabel, totdat de coronacrisis uitbrak. Dit bleek een keerpunt te zijn; het moment dat de focus op duurzaamheid toenam. Vanaf dat moment bleek het Vanguard FTSE Social Index fonds meer rendement op te leveren dan zijn onethische tegenhanger.

Coronacrisis zorgt voor omslag

Percentuele ontwikkeling Vanguard FTSE Social Index Fund en USA Mutuals VICE Fund in de periode januari 2003 - april 2023.

Waar het USA Mutuals VICE Fund qua waarde in 20 jaar tijd is gestegen van 100% naar 554%, is het Vanguard FTSE Social Index Fund in diezelfde periode naar 639% gestegen. Hierbij is de verwachting dat dit verschil steeds groter wordt.

Onderzoeken hebben namelijk aangetoond dat duurzame bedrijven een gezonder toekomstperspectief hebben en ook een grotere kans hebben om langer te bestaan. Dit heeft een positieve invloed op de financiële resultaten, maar is dus ook voor jou als belegger interessant.

Duurzaam beleggen staat namelijk nog steeds ‘in de kinderschoenen’, maar wordt gelukkig wel steeds populairder. Zo is in de afgelopen 16 jaar het vermogen dat op een duurzame manier wordt belegd via beleggingsfondsen, toegenomen van zo’n $9 miljard naar ruim $390 miljard. En de verwachting is dat dit blijft toenemen de aankomende jaren.

De nadelen van sin stocks

Aan sin stocks kleven namelijk verschillende nadelen, en die kwamen voor een groot deel tijdens de coronacrisis bovendrijven. Aan het begin van de pandemie hadden beleggers nog wel de neiging om te investeren in sin stocks, omdat deze als relatief veilig werden beschouwd in economisch onzekere tijden. Deze bedrijven hadden immers bewezen crisisbestendig te zijn in eerdere recessies.

Echter, naarmate de pandemie vorderde en de economische impact groter werd, begonnen beleggers zich meer te richten op groeiaandelen en technologiebedrijven die profiteerden van de verschuiving naar digitaal werken en online winkelen. Hierdoor bleven de prestaties van sin stocks achter bij de rest van de markt. Daarnaast leidde de pandemie ook tot beperkingen en sluitingen van fysieke gok- en alcohollocaties, zoals casino’s en horeca, waardoor de inkomsten van deze bedrijven zijn afgenomen.

Ook lopen sin stocks aanzienlijk meer risico dan de meeste andere aandelen. Zo hebben bedrijven die zich in deze sectoren bevinden een grotere kans om failliet te gaan, omdat de publieke perceptie zich (snel) tegen de sector kan keren. Een verandering van de publieke perceptie ten opzichte van een branche, kan de eerste stap zijn naar een verbod ervan. Bijvoorbeeld, het verbod op drugs en alcohol in de VS tijdens delen van de 20^e eeuw zou heel vreemd hebben geleken in de 18^e eeuw. Het publiek begon alcohol en drugs in de 19^e eeuw te associëren met verschillende misdrijven, voordat deze verboden plaatsvonden. Maar inmiddels is alcohol (in de westerse wereld) niet meer verboden en wordt ook drugs meer en meer gelegaliseerd of gedoogd. Waardoor ook weer de discussie over wat goed en wat fout is oplaait, omdat de publieke perceptie kan blijven veranderen.

Een ander punt dat in het nadeel werkt van sin stocks, is de hoge belastingdruk. Hier zijn zowel politieke als economische redenen voor. Politiek gezien zijn veel conservatieve partijen in het algemeen tegen belastingen, maar wel bereid om te stemmen voor belastingen op gedrag dat zij immoreel vinden.

Er is ook een economisch argument dat neigt naar het ondersteunen van het heffen van hogere belastingen. Wanneer een goed of dienst wordt belast, zullen sommige mensen de consumptie verminderen als reactie op de belasting. Als een pakje sigaretten door het verhogen van de belastingen bijvoorbeeld onbetaalbaar voor je wordt, zul je eerder stoppen met roken. Als je helemaal stopt met roken, ontvangt de overheid natuurlijk ook minder belasting, waardoor je zou kunnen beargumenteren dat ze de grenzen van betaalbaarheid op blijven zoeken. Maar de hogere belastingen hebben ook een positieve invloed op de maatschappij. Minder tabaksconsumptie verbetert uiteindelijk de algehele gezondheid en vermindert medische kosten, kosten waar een gemeenschap voor opdraait.

Sin stocks en Semmie

Semmie belegt in bedrijven die duurzaamheid serieus nemen, en in onze portefeuilles is er daarom zo min mogelijk plaats voor bedrijven die ‘fout’ handelen. We hanteren namelijk een uitsluitingsstrategie waarbij controversiële bedrijven worden uitgesloten.

Onderzoeken hebben namelijk aangetoond dat duurzame bedrijven een gezonder toekomstperspectief hebben en ook een grotere kans hebben om langer te bestaan. Dit heeft een positieve invloed op de financiële resultaten. Niet alleen is duurzaamheid een slimme keuze als we het hebben over rendement. Met de groei van je vermogen draag je op deze manier ook bij aan de transitie naar een duurzamere wereld. Een win-win situatie voor iedereen.