Activistische aandeelhouders: hoeveel invloed hebben ze?

Steeds vaker besluit een aandeelhouder met veel geld en veel invloed de boel op te schudden in een bedrijf. Dit soort activistische aandeelhouders zien een manier om het rendement van hun aandelen te maximaliseren en zetten zich in om dit te realiseren, desnoods door het bedrijf een andere koers te laten varen. Maar hoeveel invloed hebben dit soort beleggers daadwerkelijk? En hoe erg is het dat ze deze invloed hebben?

De definitie van een activistische aandeelhouder

Een activistische aandeelhouder koopt aandelen van een bedrijf met als doel verandering binnen het bedrijf waarin ze geïnvesteerd hebben te realiseren. Een activistische aandeelhouder kan hierbij zowel een individu als een partij zijn. Vaak gaat het om een grote vermogensbeheerder of een miljardair met diepe zakken.

Naar aanleiding van diepgravende analyses zijn activistische aandeelhouders bijvoorbeeld van mening dat een organisatie zich beter kan opsplitsen als de ene tak beter presteert dan de andere. Of zij denken te weten dat de strategie van een organisatie bijgestuurd moet worden. Ook komt het vaak voor dat activistische aandeelhouders voor of juist tegen de overname van een bedrijf zijn.

Omdat het voornaamste doel van zo’n aandeelhouder is dat ze flink willen profiteren van hun inleg, en daarbij niet schuwen om onpopulair gedrag te vertonen, worden ze meestal in een negatief daglicht gesteld en ook wel aasgieren of hyena’s genoemd.

Opmars van de activistische aandeelhouder

Activistische aandeelhouders zijn geen nieuw fenomeen. De VOC kreeg er 400 jaar geleden al mee te maken. Isaac La Maire was in 1609 de eerste aandeelhouder die in een brief aan Johan van Oldenbarnevelt, medeoprichter van de VOC, zijn ongenoegen uitte. Een van zijn kritiekpunten was dat het rendement ondanks het monopolie van de VOC te laag was.

Hoewel aandeelhoudersactivisme dus al eeuwen bestaat, is er echter wel een opmars te zien van het aantal activistische aandeelhouders; in maart 2022 ontdekten onderzoekers dan ook dat er wereldwijd een groeiende trend zichtbaar is.

In de periode van 2000 tot 2010 telden de onderzoekers 1.740 gevallen van activistische aandeelhouders. Tussen 2010 en 2019 waren dat er maar liefst 4 keer meer: 6.991. En deze gevallen kwamen echt niet alleen in de Verenigde Staten voor. In Europa was er sprake van een verdubbeling van aandeelhouders die hun stempel wilden drukken op een organisatie.

De invloed van aandeelhouders

Maar kunnen deze aandeelhouders zomaar invloed uitoefenen? In een eerder artikel legden we al uit dat alle aandeelhouders van een bedrijf invloed hebben op de bedrijfsvoering. Wanneer iemand een aandeel van een bedrijf koopt en aandeelhouder wordt, heeft deze persoon als het ware een ‘stukje’ van het bedrijf in bezit en wordt hij of zij mede-eigenaar van het bedrijf.

In ruil voor de investering mag een aandeelhouder agendapunten aanbrengen in aandeelhoudersvergaderingen. Ook mag een aandeelhouder stemmen; elk aandeel in bezit, geeft recht op één stem. Aangezien activistische aandeelhouders vaak grote vermogensbeheerders en miljardairs zijn, kunnen zij een aanzienlijk groot aandeel van het bedrijf kopen en zo veel stemrecht uitoefenen.

Toch is dit niet de meest voorkomende manier waarop aandeelhouders de boel opschudden. Activistische aandeelhouders menen goed te weten hoe ze meer waarde kunnen creëren voor het bedrijf (en de aandeelhouders) en laten dit het management vaak weten in een brief en/of een persoonlijk gesprek.

Steun verzamelen

Blijft de verandering uit nadat ze het management aangesproken hebben? Dan maken ze hun boodschap bekend aan andere aandeelhouders, analisten en de media, om zo genoeg steun te krijgen voor hun idee. Op deze manier lukt het ze soms zelfs om toe te treden tot het bestuur van een organisatie en op die manier invloed uit te oefenen.

Dit soort investeerders krijgen het lang niet altijd voor elkaar om hun stempel op een bedrijf te drukken, maar onderschat hun kracht niet. Volgens het eerdergenoemde onderzoek stapt bijvoorbeeld bij één op de 5 Europese bedrijven de CEO op, binnen 6 maanden nadat een aandeelhouder zich in het bedrijf mengt. En zelfs als het aandeelhouders niet lukt om hun ideeën door te voeren, is het onderwerp aangekaart en het gesprek hierover gestart.

Zijn activistische aandeelhouders slecht voor een bedrijf?

Vanuit beleggingsoogpunt is het – vaak – niet erg als een activistische aandeelhouder zich in een bedrijf probeert te mengen. Net als shorters doen ze diepgravende analyses om de zwakke punten van een bedrijf te achterhalen. Maar waar een shorter deze informatie gebruikt om geld te kunnen verdienen met een koersdaling, ziet een activistische aandeelhouder dit als een kans om het bedrijf te kunnen verbeteren en zo hun aandeel meer waard te laten worden.

Op korte termijn is daarom vaak te zien dat de beurskoers van het bedrijf waar ze zich in mengen stijgt. Maar het is niet voor niets dat er geen positief beeld van dit soort beleggers bestaat. Wat goed is voor het (veelal) kortetermijnrendement van een aandeel, hoeft niet goed te zijn voor de werknemers, de ontwikkeling van het bedrijf of de invloed op het milieu.

Een goed voorbeeld is Terry Smith, een aandeelhouder van Unilever, die vorig jaar de media opzocht omdat hij vindt dat de organisatie minder prioriteit moet geven aan duurzaamheid en meer aan winst maken. Inmiddels is miljardair en bekend activist Nelson Peltz tot de Raad van Bestuur toegetreden in de organisatie, nadat hij voor 8,5 miljard euro een belang van 1,5% in het bedrijf kocht. Door zijn invloed schrapte Unilever 1.500 banen en maakte het veranderingen in de organisatie om ‘slagvaardiger te kunnen opereren’.

Activistische aandeelhouders en duurzaamheid gaan prima samen

Zeker de laatste jaren is er echter ook een ander soort activistische aandeelhouder te zien. Deze investeerder heeft niet als doel om op de korte termijn zoveel mogelijk waarde uit z’n geld te halen, maar heeft het beste met de wereld voor. Ondernemingen worden steeds vaker aangesproken op hun ecologische, sociale en maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Al is hier wel een kleine kanttekening bij te plaatsen; het gaat ook deze activistische aandeelhouders niet alleen om een positieve impact op de wereld. Net als bij Semmie geloven deze aandeelhouders dat de focus op duurzaamheid zich later uitbetaald, omdat we toegaan naar een steeds duurzamere wereld en organisaties niet op dezelfde voet kunnen blijven doorgaan. Financieel rendement en denken aan de toekomst kunnen dan ook prima samengaan.

Voorbeelden van duurzame activistische aandeelhouders

Volgens het eerdergenoemde onderzoek, was er vooral in 2021 een groei te zien in het aantal activistische aandeelhouders rondom het onderwerp ESG. Zo slaagde het ecologische hefboomfonds Engine N°1 er bijvoorbeeld in om 3 zetels in de Raad van Bestuur van oliegigant ExxonMobil te bemachtigen. Volgens het fonds heeft Exxon sindsdien de investeringen in nieuwe olieprojecten verlaagd. Engine N°1 kocht vorig jaar ook een aandeel in General Motors, met het doel om compleet naar elektrische auto’s over te schakelen.

Een ander voorbeeld is activistische aandeelhouder Impactive Capital, dat bij Asbury Automotive Group zorgde voor betere werkomstandigheden voor vrouwen. En miljardair Carl Icahn werd geïnspireerd door zijn vegetarische dochter en probeerde McDonald’s – overigens tevergeefs – te dwingen tot een diervriendelijker beleid.

Activistische aandeelhouders zijn dus echt niet alleen hyena's op zoek naar kortetermijnwinsten, maar kunnen we ook als gezond tegenwicht van het bestuur van een organisatie zien. Zij kunnen organisaties vragen hun verantwoordelijkheid te nemen als dit nodig is. Dit is zowel goed voor de wereld als voor rendementen op de lange termijn. En zelfs als activistische aandeelhouders wel uit zijn op kortetermijnwinsten, is hun bestaan door hun kritische blik essentieel voor een gezonde bedrijfsvoering.