Het belang van duurzaamheidsrisico's in kaart brengen

In de afgelopen jaren is er voor de financiële wereld steeds meer wet- en regelgeving gekomen rondom duurzaamheid en duurzaamheidsrisico’s, in de hoop duurzaam beleggen makkelijker en transparanter te maken voor jou als belegger en zo toe te werken naar een klimaatneutraal Europa.

Ironisch genoeg zijn dit soort wetten en regels door alle vakjargon en technische termen vaak complexer dan nodig. In dit artikel gaan we daarom dieper in op duurzaamheidsrisico’s. Waarom heeft de Europese Unie financiële partijen (zoals Semmie) verplicht om meer duidelijkheid te verschaffen in de manier waarop zij duurzaamheidsrisico’s opnemen in hun beleggingsbeleid?

Het doel: een klimaatneutraal Europa

We staan voor de grootste uitdaging waar de mensheid ooit voor gestaan heeft, vertelt Frank Elderson, directielid van de Europese Centrale Bank aan het FD: klimaatverandering. Dit is namelijk niet alleen een risico voor de planeet, maar ook voor ons financiële systeem en onze economische stabiliteit.

Om deze reden heeft Europa ambitieuze maar nodige doelen op het gebied van klimaatverandering gesteld. Zo wil de Europese Unie in 2030 de CO₂-uitstoot met 55 procent terug hebben gebracht ten opzichte van 1990. In 2050 moet Europa zelfs het eerste klimaatneutrale continent ter wereld zijn en niet meer bijdragen aan de opwarming van de aarde. Om deze doelen te bereiken, heeft de Europese Unie (EU) het programma Green Deal opgezet. Dit is een soort routekaart met een hele reeks aan concrete maatregelen, waarin alle sectoren van de economie zijn meegenomen; van vervoer en energie tot bijvoorbeeld de ICT.

In de Europese Green Deal wordt duidelijk gemaakt dat in alle economische sectoren aanzienlijke investeringen nodig zijn om de doelstellingen te realiseren. Een groot deel van deze investeringen zal volgens de EU van de particuliere sector moeten komen – van beleggers zoals jij. De EU wil als het ware de groene transitie financieren door meer particulier geld te laten stromen naar duurzame bedrijven en organisaties.

Zoals Jacqueline van den Ende, CEO van Carbon Equity, het al eens helder in een Money Talks met Semmie verwoordde: “Geld is een bouwsteen om de toekomst te bouwen. Het is een stuurmiddel. Waar je geld in investeert groeit, en waar je niet in investeert, gaat dood.”

Maar om kapitaal daadwerkelijk als bouwstenen te gebruiken voor een duurzamere wereld, is het wel belangrijk dat beleggers weten welke bedrijven en beleggingsproducten serieus bezig zijn met het verkleinen van hun impact op het milieu. Door ontbrekende kaders over wat ‘duurzaam’ precies inhoudt, was het voor beleggers lange tijd lastig om hun geld daadwerkelijk duurzaam te beleggen.

De EU heeft daarom in de afgelopen jaren de regelgeving rondom de informatievoorziening over dit onderwerp flink aangescherpt, in de hoop zo de deadline van 2030 te behalen. Eén van die maatregelen om meer transparantie te bieden, is de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR). En weer een belangrijk onderdeel hiervan is het in kaart brengen van duurzaamheidsrisico’s.

Wat zijn duurzaamheidsrisico’s?

Een duurzaamheidrisico is één van de risico’s die je loopt bij beleggen; namelijk dat er een gebeurtenis op Environment (milieu), Social (mens en maatschappij) of Governance (behoorlijk bestuur)-gebied plaatsvindt, die – als het zich voordoet – een negatieve invloed kan hebben op de waarde van een belegging.

Dit betekent bijvoorbeeld dat wanneer een bedrijf een gebeurtenis veroorzaakt op één van deze gebieden (bijvoorbeeld een milieuramp) dit invloed zal hebben op de waarde van het aandeel dat jij bezit; die neemt in waarde af.

Bij het in kaart brengen van duurzaamheidsrisico’s draait het om het inventariseren van welke potentiële ESG-gebeurtenissen mogelijk een negatief effect kunnen hebben op de waarde van een belegging in de toekomst. In andere woorden: er wordt ook gekeken naar de potentiële gevolgen over bijvoorbeeld tien of twintig jaar, als klimaatverandering niet genoeg wordt tegengegaan (zoals overstromingen) of als er juist wel in actie wordt gekomen (zoals strengere regelgeving in een sector).

Verschil met negatieve duurzaamheidseffecten

Andersom kunnen beleggingen ook een negatief effect hebben op duurzaamheid. Dit worden ook wel negatieve duurzaamheidseffecten genoemd. De termen duurzaamheidsrisico’s en negatieve duurzaamheidseffecten worden vaak door elkaar gehaald, omdat ze als het ware in elkaars verlengde liggen.

Neem de tabaksindustrie bijvoorbeeld: beleggingen in de tabaksindustrie zijn blootgesteld aan duurzaamheidsrisico's. Strengere reguleringen in het kader van duurzaamheid kunnen namelijk een negatieve invloed hebben op het rendement van deze beleggingen. Andersom kunnen de beleggingen ook een negatief effect hebben op duurzaamheid, omdat ze de industrie verder financieren.

Ook fossiele brandstoffen zijn een goed voorbeeld van een potentieel duurzaamheidsrisico. Vanwege de transitie naar een duurzamere wereld is de kans groot dat beleggingen in deze industrie op een gegeven moment minder waard zullen worden. Tegelijkertijd dragen investeringen in fossiele brandstoffen ook bij aan de opwarming van de aarde; dit is weer een negatief duurzaamheidseffect.

Om helder te krijgen welke duurzaamheidsrisico's er zijn, hoe deze tot uiting komen en hoe ze effect hebben op de beurswaarde, delen we voorbeelden aan de hand van de drie verschillende gebieden.

Environment (milieu)

Op het gebied van milieu wordt er vaak onderscheid gemaakt in twee verschillende duurzaamheidsrisico's. Allereerst kun je denken aan fysieke risico’s, zoals extreme weersveranderingen als gevolg van klimaatverandering. Een fonds dat investeert in landbouwprojecten is hieraan blootgesteld. Mochten de oogsten mislukken vanwege extreme droogte of juist overstromingen, dan heeft dit zeker invloed op de winstgevendheid van de landbouwprojecten en daarmee de waarde van het fonds.

Ten tweede bestaan er transitierisico’s; risico’s die bedrijven lopen omdat ze zich niet of onvoldoende kunnen aanpassen aan de transitie naar een duurzamere wereld. Denk hierbij aan beleggingen in zeer CO2-intensieve sectoren.

Die waarde zou – als gevolg van klimaatverandering – in de toekomst kunnen dalen, omdat het businessmodel van die bedrijven op de lange termijn niet houdbaar is, bijvoorbeeld omdat het sentiment bij consumenten is veranderd (marktrisico), er nieuwe technologische ontwikkelingen zijn geweest (technologische risico’s) of nieuwe wet- en regelgeving is doorgevoerd.

Ten slotte zijn ook reputatierisico’s onderdeel van transitierisico’s; risico’s die kunnen zorgen voor reputatieschade bij bedrijven, waarvan oliemaatschappij BP een goed voorbeeld is. Na een explosie op een boorplatform in 2010, stroomde er bijna 3 maanden lang olie de zee in, met alle gevolgen van dien. BP zag maar liefst €90 miljard aan beurswaarde verdampen als gevolg van het verantwoordelijk zijn voor de ramp.

Social (mens & maatschappij)

Duurzaamheidsrisico’s gaan echter niet alleen over risico’s op het gebied van milieu. Het is breder dan dat. Op het gebied van mens & maatschappij bestaan er ook duurzaamheidsrisico’s, bijvoorbeeld:

• Schending van mensenrechten of privacy
• Slechte arbeidsomstandigheden
• Geen inclusieve werkomgeving

Dit zijn duurzaamheidsrisico’s, omdat dit een negatieve invloed op de waarde van een belegging heeft als dit naar buiten komt in de media. Maar ook stakingen, juridische geschillen en ongelukken op de werkvloer als gevolg van bijvoorbeeld slechte arbeidsomstandigheden, kunnen de waarde van een belegging doen dalen.

Governance (behoorlijk bestuur)

Risico’s op het gebied van behoorlijk bestuur zijn bijvoorbeeld:

• Een ongelijk beloningsbeleid
• En ongezonde bedrijfscultuur
• Schending van de aandeelhoudersrechten
• Geen transparantie naar de buitenwereld toe

Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in de praktijk als fraude, belastingontduiking, corruptie in het bestuur of een enorm hoge en onterechte beloning voor bestuursleden. Onder andere vanwege boetes en geldstraffen zijn dit soort gebeurtenissen enorm schadelijk voor de financiële gezondheid van een bedrijf, en daarmee de waarde van een aandeel. Net als bij de andere twee criteria is er ook een grote kans op reputatierisico.

Waarom duurzaamheidsrisico’s in kaart te brengen zo belangrijk is

Het in kaart brengen van de duurzaamheidsrisico’s is onderdeel van de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR), ofwel ‘Verordening inzake informatieverschaffing’ in het Nederlands. Het verplicht financiële partijen zoals vermogensbeheerders, beleggingsadviseurs, pensioenfondsen en fondsbeheerders informatie te verschaffen op het gebied van duurzaamheidsrisico’s.

In de praktijk betekent het dat financiële partijen moeten aangeven of duurzaamheidsrisico’s worden geïntegreerd in de beleggingsprocessen en op welke manier dit wordt gedaan. Ook moet worden aangegeven of negatieve duurzaamheidseffecten worden meegewogen bij het maken van beleggingsbeslissingen. Dit moet het voor beleggers en bedrijven gemakkelijker maken om vast te stellen welke beleggingen (ecologisch) duurzaam zijn, waardoor er meer geld kan stromen naar duurzame bedrijven.

Voor beleggers is er nog een extra voordeel aan het gecreëerde inzicht in duurzaamheidsrisico’s. Vanwege de doelstellingen van de Europese Unie is het duidelijk dat het niet de vraag is of er een transitie naar een duurzamere wereld komt, maar wanneer deze er komt. De verwachting is daarom ook dat op de lange termijn de verminderde blootstelling aan duurzaamheidsrisico’s je rendement kan opleveren. Wanneer deze risico’s niet meer bestaan, kunnen ze immers ook geen invloed hebben op de waarde van een belegging.

Dit is ook waarom we bij Semmie rekening houden met duurzaamheidsrisico’s. Dit doen we onder andere door te kijken naar het eerdergenoemde jaarlijkse Global Risk Report van het World Economic Forum, waarin de belangrijkste (duurzaamheids)risico’s worden beschreven die wereldwijd spelen. Deze geïdentificeerde risico’s worden elk jaar door Semmie vergeleken met de duurzaamheidsrisico’s die door data-instelling MSCI worden gespecificeerd.

Aan de hand van de MSCI ESG Fund rating (een beoordeling die wordt opgesteld door MSCI) kunnen partijen als Semmie vaststellen in welke mate de beleggingen worden blootgesteld aan duurzaamheidsrisico’s. Deze rating beoordeelt bedrijven en fondsen die in deze bedrijven beleggen namelijk op basis van 35 potentiële duurzaamheidsrisico’s.

Ook proberen we negatieve duurzaamheidseffecten zoveel mogelijk tegen te gaan door bepaalde beleggingen uit te sluiten, zoals bijvoorbeeld tabak, thermische kolen en controversiële wapens. Deze activiteiten mogen geen onderdeel zijn van de kernactiviteiten van bedrijven.

Betekent rekening houden met duurzaamheidsrisico’s hetzelfde als duurzaam beleggen?

Het is goed om te benoemen dat duurzaamheidsrisico’s in overweging nemen niet hetzelfde is als duurzaam beleggen. Het in kaart brengen van de duurzaamheidsrisico’s is onderdeel van de SFDR, wat weer onderdeel is van bredere Europese regelgeving die bepaalt wat duurzaam beleggen precies inhoudt. Daarover zouden we nog een heel boekwerk kunnen schrijven.

Duurzaamheidsrisico’s meenemen in het beleggingsbeleid zorgt echter wel voor beter risicomanagement, het helpt anticiperen op de toekomst en draagt bij aan een duurzamere samenleving.