Klimaatverandering gaat ons allemaal aan. De wereld is aan het veranderen en actie ondernemen is nodig. Veel overheden, bedrijven en burgers nemen hun verantwoordelijkheid al en ondernemen actie. Maar ook de centrale banken kunnen hier een rol in spelen. Een belangrijke rol.
Centrale banken spelen al een belangrijke rol in de financiële wereld. De belangrijkste doelstelling van een centrale bank is namelijk om te zorgen voor stabiliteit op financieel én monetair niveau. Zo willen centrale banken langdurige inflatie als deflatie vermijden en dit kunnen ze doen door bijvoorbeeld de rente te verhogen of te verlagen. De gevolgen van dit beleid sijpelt door op de beurzen. Kiezen centrale banken er bijvoorbeeld voor om de rentes te verlagen, dan zal dit koersen vaak goed doen. Het wordt dan goedkoper om te lenen en daardoor zullen de kosten dalen. Dat heeft weer een positief effect op de winstgevendheid van bedrijven. Dat geeft beleggers vertrouwen en doet koersen stijgen (doorgaans).
Maar ook op het gebied van klimaatbeleid kunnen centrale banken een belangrijke rol spelen. Klimaatverandering heeft namelijk invloed op alle sectoren, waaronder ook de economie. En daar kunnen de centrale banken voor (groene) verandering zorgen. Hoe dat zit leggen we in dit artikel uit.
De economische gevolgen van klimaatverandering
De impact van klimaatverandering raakt ons allemaal: het weer wordt extremer, temperaturen stijgen en een tekort aan voedsel en drinkwater dreigt. Zonder actie zullen deze gebeurtenissen alleen maar vaker voorkomen en nóg extremer worden.
Gelukkig worden we met z’n allen een stuk duurzamer en vind er een verschuiving plaats naar een groenere economie. Dit wordt benadrukt door de groeiende populariteit van duurzaam beleggen en impactbeleggen én een snelle toename van de overheidsregulering in de afgelopen jaren.
Hoewel er vaak wordt gesproken over de impact van klimaatverandering op mens, milieu en maatschappij, sneeuwt de economische impact vaak onder. Maar de verandering van het klimaat heeft ook een negatieve impact op de economie. Die impact is onder te verdelen in 4 gebieden:
- De afname van productie
- De vernietiging van werkkapitaal
- Overgangsrisico’s
- Fysieke risico’s
1. De afname van productie
Naarmate we meer extremer weer ervaren in de wereld (denk aan de toename van bosbranden of overstromingen), zal de productie in de getroffen gebieden logischerwijs vertragen.
Volgens de International Labour Organisation zal het wereldwijde verlies aan arbeidsproductiviteit als gevolg van de alsmaar oplopende temperaturen naar verwachting toenemen van 1,4% in 1995 tot 2,2% in 2030. Dat zou neerkomen op een verlies van 80 miljoen banen wereldwijd omdat het simpelweg te warm wordt om te werken.
2. De vernietiging van werkkapitaal
De toename van het extreme weer zorgt natuurlijk voor dreigende situaties voor bewoners in getroffen gebieden. Denk aan de bosbranden in Californië waarvoor bewoners steeds vaker moeten vluchten.
Naast het persoonlijke leed zorgen de weersextremen ook voor een vernietiging van werkkapitaal. Zo blijven er vaak in de getroffen gebieden een grote hoeveelheid eigendommen, materialen en ander kapitaal (zoals voertuigen en machines) achter. Het verlies hiervan heeft een grote impact op lokale economieën. Dit kan weer doorsijpelen van microniveau naar macroniveau waardoor uiteindelijk een regio, een land of zelfs de wereld lijdt onder de verliezen.
Ter illustratie: ruim 10 jaar geleden kreeg Thailand te maken met grote hoeveelheden overstromingen. Deze hadden een aanzienlijke impact op de wereldwijde toeleveringsketen van de automobielindustrie als gevolg van de verstoring van de chipproductie: er was sprake van een domino-effect waarbij lokale problemen doorsijpelden naar de wereldeconomie.
3. Overgangsrisico’s
Overgangsrisico’s zijn de risico’s die ontstaan als een samenleving overgaat naar een CO2-arme economie. Auto’s reden altijd op benzine, we kookten op gas en energie werd opgewekt met kolen. Dat moet anders. De overgang naar een samenleving waarin we de uitstoot minimaliseren brengt risico’s met zich mee.
Zo hebben veranderingen in overheidsbeleid en -regelgeving invloed op de verplichtingen van bedrijven. De overstap naar nieuwe technologieën kost geld en de vraag is (in eerste instantie) of de groene alternatieven net zo effectief zijn als de hun voorgangers. Denk hierbij aan accu’s van elektrische auto’s. Bij de eerste generatie elektrische auto’s moest de auto zo’n beetje elke dag aan de laadpaal hangen, inmiddels kun je er prima meer dan 300 kilometer mee rijden.
4. Fysieke risico’s
Als laatste zijn er de fysieke risico’s van de klimaatverandering op de economie. Zoals we al aangaven bij punt 2 kan extreem weer zorgen tot vernietiging van werkkapitaal, maar het kan ook zorgen voor meer maatschappelijke schade. Denk bijvoorbeeld aan de stormen die we in Nederland van tijd tot tijd meemaken. De stormen Dudley, Eunice en Franklin zorgden begin 2022 voor een schadepost van zo’n €500 miljoen euro.
Hoe vaker extreem weer voorkomt, hoe groter de schade: voor particulieren en bedrijven maar ook voor banken, verzekeraars en overheden. Zij moeten de schade vergoeden. Alleen al in 2021 veroorzaakten natuurrampen wereldwijd voor $280 miljard aan schade.
Hoe centrale banken kunnen helpen in de strijd tegen klimaatverandering
In 2015 hebben 196 landen het Klimaatakkoord van Parijs ondertekend om zo de opwarming van de aarde te beperken tot minder dan 2°C. Het klimaatakkoord is een internationaal verdrag om zo snel mogelijk de uitstoot van broeikasgassen terug te brengen om zo in 2050 in een klimaatneutrale wereld te kunnen leven.
Om dit te bereiken zijn er veel klimaatdoelen opgesteld die landen een handvat geven om naar te streven bij het verminderen van hun uitstoot van broeikasgassen. Deze ambitieuze doelen zijn vastgesteld in cycli van 5 jaar en hebben als doel om de uitstoot te verminderen en de stijgende temperaturen te lijf te gaan.
Er zijn veel manieren waarop landen deze doelen kunnen bereiken, en de meest effectieve manieren zijn meestal een combinatie van belastingen en financiële prikkels (ook wel fiscaal beleid genoemd). Hoewel het begrotingsbeleid door overheden wordt bepaald, zouden centrale banken hun monetair beleid kunnen aanpassen om duurzamer beleid te promoten.
De voornaamste doelstelling van een centrale bank is zorgen voor stabiliteit op financieel én monetair niveau. Klimaatverandering kan die prijsstabiliteit beïnvloeden door de invloed van extreme weersomstandigheden en de onzekerheid die de transitie naar een CO2-arme economie met zich meebrengt.
Centrale banken slaan de handen al ineen
Veel centrale banken willen actie ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan, maar voor een effectief resultaat is het belangrijk dat de acties worden gecoördineerd. Hiervoor werd in 2017 een organisatie opgericht met de naam Network for Greening the Financial System (NGFS). Deze organisatie bestaat momenteel uit 108 leden; voornamelijk centrale banken maar ook veel internationale financiële instellingen. De Nederlandsche Bank is hier trouwens ook onderdeel van.
Deze groep centrale banken en toezichthouders is een groep die op vrijwillige basis praktijkervaringen en kennis deelt, bijdraagt aan de ontwikkeling van klimaatrisicobeheersing in de financiële sector en reguliere financiële geldstromen inzet om de transitie naar een duurzame economie te bewerkstelligen om uiteindelijk het financiële systeem te vergroenen.
Om daadwerkelijk klimaatverandering het hoofd te kunnen bieden volgen de aangesloten centrale banken de aanbevelingen van het NGFS. Momenteel zijn er 6 belangrijke aanbevelingen die de leidraad vormen voor duurzaam beleid:
Vervolgens kan dit beleid op verschillende manieren tot uiting komen. Zo is een van de punten om retailbanken (waar centrale banken geld aan uitlenen) een actief duurzaamheidsbeleid te laten voeren. Zodoende kan er voor het uitgeven van leningen vereist worden dat er met het geleende geld duurzame initiatieven worden opgestart.
Het belang van stabiliteit
De beurskoersen zijn in 2022 behoorlijk beweeglijk: ze stijgen en dalen snel. Er is veel onzekerheid (op maatschappelijk en financieel niveau) en dat doet koersen nooit goed. Voor de overgang naar een groene economie is stabiliteit nodig. In de wereld, maar ook in beleid.
Stabiliteit maakt namelijk een betere planning mogelijk, wat betekent dat mensen, bedrijven en overheden groene investeringen op de lange termijn kunnen aanpakken. Dankzij de inspanningen van centrale banken en de NGFS is er meer inzicht in de impact van financiën en klimaatverandering, evenals de risico’s als er niets gedaan wordt. Deze kennis kan bijdragen aan een stabiel beleid en een overgang naar een groene economie mogelijk maken.
Samen zijn we verantwoordelijk voor de toekomst
Centrale banken nemen hun verantwoordelijkheid om de transitie naar een duurzame maatschappij te bewerkstelligen. Maar het is een gedeelde verantwoordelijkheid waarbij niet alleen centrale banken maar ook overheden, bedrijven en individuen zich moeten aanpassen om deze transitie te laten slagen.
Dat vinden we bij Semmie ook. Daarom promoten we ook duurzaam beleggen. Zodoende kan jij met je inleg een positieve bijdrage leveren aan de wereld én streef je meteen naar een mooi rendement.
Thomas verdiept zich graag in ingewikkelde beleggingsmaterie. Door zijn creativiteit kan hij een verhaal altijd op de Semmie-manier overbrengen op de lezer: helder, toegankelijk en to-the-point.
