Rentestijgingen domineren al een aanzienlijke periode het nieuws. Het begon met de centrale banken die in korte tijd hun rentetarieven flink verhoogden. Vervolgens schoot de rente op leningen, zoals de hypotheekrente, omhoog. Momenteel is de aandacht gericht op de spaarrentes, die voor jou laag blijven terwijl de grootbanken het afgelopen kwartaal miljardenwinsten hebben behaald.
Dit artikel beantwoordt voor jou de vraag wat je zult gaan merken van de stijgende rentes, zowel wat betreft je spaargeld, je leningen en natuurlijk ook wat betreft je beleggingen.
In het kort:
- Om de hoge inflatie tegen te gaan hebben centrale banken in korte tijd hun rentetarieven flink verhoogd;
- De gevolgen daarvan spreiden zich als een olievlek uit. Lenen wordt duurder, waardoor de hypotheekrente flink is gestegen;
- Ook de spaarrentes stijgen, echter niet zo snel als de hypotheekrentes. Dit komt vanwege het risico dat grootbanken lopen, maar ook omdat het hen flink wat winst oplevert;
- Het stijgende rentetarief was vorig jaar één van de redenen voor de dalende beurskoersen. Inmiddels kijken beleggers alweer vooruit: als centrale banken besluiten hun rentetarief te laten dalen, zou dat goed nieuws zijn voor de beurzen.
De rentes zijn aan het stijgen
Heel scheutig zijn ze nog niet, maar grootbanken Rabobank, ING en ABN Amro zijn langzaam bezig met de rente op je spaargeld te verhogen. Je krijgt nu zo’n 1,25% rente als je spaart bij één van deze drie banken. Het zorgt zeker nog niet voor een vetpot, maar ruim een jaar terug was het rentepercentage nog 0%. En had je €100.000 of meer op je spaarrekening staan, dan was er zelfs een grote kans dat je rente moest betalen over je spaargeld.
Dat de grootbanken de spaarrente nu mondjesmaat verhogen, komt omdat de Europese Centrale Bank (de instantie die geld uitleent aan de grootbanken) al een tijd bezig is om haar rentetarieven flink te verhogen. Het rentebeleid van de centrale bank is namelijk leidend als het gaat om het rentebeleid van de grootbanken.
Het rentebeleid van de ECB de afgelopen 20 jaar
Een centrale bank verhoogt en verlaagt haar rentetarief als reactie op economische omstandigheden. Als de economie snel groeit of de inflatie te hoog is (zoals anno 2023 het geval is), kan de centrale bank ervoor kiezen om de basisrente verhogen.
Het verhogen van het rentetarief door centrale banken leidt er op zijn beurt ook toe dat grootbanken hun rentetarieven verhogen. Voor zowel de leningen die je afsluit, als voor het spaargeld dat je bij hun stalt.
De reden waarom je meer rente moet betalen als je een lening afsluit, is omdat het inkopen van geld duurder wordt voor de grootbanken. Zij doen dit namelijk bij de centrale bank, en betalen daar ook een hoger tarief voor. De hogere kosten die ze maken, rekenen ze door in hun leningen. Daardoor krijgen consumenten en bedrijven die geld willen lenen, te maken met een hoger rentetarief.
Een goed voorbeeld hiervan is de hypotheek, de bekendste lening, waarbij je hypotheekrente betaalt. Deze rente is recent flink omhooggegaan vanwege de veranderende rentetarieven. Dankzij de stijging daarvan is de hypotheekrente in jaren niet meer zo hoog geweest.
Gemiddelde hypotheekrente in korte tijd flink gestegen
Maar niet alleen de rente die jij betaalt op een nieuw af te sluiten lening stijgt, ook de rente die jij voor je spaargeld ontvangt stijgt, al stijgt dat tarief niet zo snel. En daar hebben de grootbanken (goede) redenen voor.
Het rentetarief van veel leningen (zoals hypotheken) is voor langere tijd vastgezet, waardoor deze onveranderd blijft gedurende de looptijd. Wanneer de algemene rentetarieven stijgen, kunnen banken niet zomaar de bestaande rentetarieven van de afgesloten leningen verhogen. Dit leidt ertoe dat de banken alleen de hogere rente kunnen toepassen op nieuw afgesloten leningen. Het extra geld wat ze hierdoor kunnen innen, zal niet meteen veel zijn.
Aan de andere kant, wanneer grootbanken de spaarrentes verhogen, profiteren alle spaarders hier direct van. De spaarrente is namelijk een variabele rente en kan veel makkelijker naar boven of naar beneden worden bijgesteld. Een verhoging van de spaarrente brengt direct hogere kosten met zich mee.
Banken willen een gezonde balans behouden tussen de inkomsten die binnenkomen dankzij de nieuw afgesloten leningen, en de uitgaven die ze moeten doen door het verhogen van de spaarrentes. Daarom stijgen de rentetarieven op leningen in de basis ook sneller dan de spaarrentes.
Het bewaken van die balans is logisch, maar recent zijn de grootbanken onder vuur komen te liggen vanwege hun beleid. Zowel ING, als Rabobank, als ABN AMRO hebben hun winst het afgelopen kwartaal namelijk enorm zien toenemen. Winsten waar de belastingbetaler voor op blijkt te draaien.
Dat grootbanken hun spaarrente niet verder verhogen is dan ook mede vanuit winstoogpunt. Nederlanders zijn qua bank redelijk honkvast en zullen niet zo snel overstappen. Daardoor voelen grootbanken minder druk om concurrerende tarieven te bieden om klanten aan zich te binden. De spaarrentes houden ze dan ook mede daarom zo laag.
Als spaarder kun je daarom ook zelf actie ondernemen door over te stappen naar banken die hogere spaarrentes aanbieden. Uit onderzoek blijkt dat Nederlanders die bij één van de drie grootbanken sparen met z’n allen zo’n €1,8 miljard aan rendement hebben laten liggen door niet naar een andere (online) bank over te stappen met hun spaargeld.
Spaarders grootbanken laten fors wat rendement liggen
| Spaarrekening | Rendement |
|---|---|
| Bij grootbanken | €371 miljoen |
| Bij hoogste rente | €2,2 miljard |
| Misgelopen rendement | €1,8 miljard |
Wanneer genoeg spaarders overstappen, zullen grootbanken gedwongen worden om hun spaarrentes te verhogen om te voorkomen dat (meer) spaarders hun toevlucht nemen tot alternatieve financiële producten of overstappen naar concurrerende (online) banken.
De rentetarieven die je daar ontvangt zullen hoger zijn, maar nog steeds niet op het niveau waar je van uit mag gaan als je belegt. Een realistisch gemiddeld beleggingsrendement over de lange termijn ligt namelijk tussen de 5 en 7% per jaar. Al is een positief rendement natuurlijk nooit gegarandeerd, en brengt beleggen meer risico met zich mee dan sparen.
Een van de redenen waarom beleggen meer risico met zich meebrengt, is omdat aandelen- en obligatiekoersen worden beïnvloed door de veranderende rentetarieven, maar op een andere manier dan dat het bij sparen werkt.
Stijgende rentes, hoe beïnvloedt dat beleggingen?
Het beleid van centrale banken heeft niet alleen invloed op leningen en spaarrentes, het heeft ook flinke invloed op de ontwikkeling van je beleggingen. Niet nu, maar wel vorig jaar, toen ze aankondigden om de rentes te gaan verhogen. Als reactie op die aankondigingen daalden de beurskoersen marktbreed.
Dit komt omdat grote beleggers voornamelijk naar de toekomst kijken en daar hun verwachtingen op aanpassen. Als zij zien dat de centrale banken hun rentetarieven verhogen, dan weten ze dat leningen en financiering duurder worden voor bedrijven, wat hun toekomstige winstgevendheid kan verminderen. Minder winst leidt tot minder waarde, waardoor ook het aandeel minder aantrekkelijk wordt; deze daalt.
Daarnaast beïnvloeden hogere rentetarieven de consumentenbestedingen. Consumenten die minder uitgeven, hebben ook weer een negatieve invloed op de bedrijfsresultaten en op de bredere economie. Al deze factoren tezamen kunnen leiden tot een negatieve stemming op de aandelenmarkt en dalende beurskoersen. En dat zagen we vorig jaar gebeuren. Gelukkig lijkt het erop dat centrale banken inmiddels bijna gestopt zijn met het verhogen van hun rentes, waardoor de rust alweer een tijdje op de aandelenmarkten is teruggekeerd.
Wat de toekomst kan gaan brengen
Al deze ontwikkelingen hebben voornamelijk één bron van oorsprong: de hoge inflatie. Nu de inflatie aan een daling is begonnen, gaat dit hoogstwaarschijnlijk invloed hebben op veel zaken. Allereerst op het beleid van de centrale banken. Want als de inflatie komt op het niveau dat centrale banken nastreven (2%), dan kunnen ze hun teugels wat betreft het hoge rentetarief laten vieren, en beginnen met renteverlagingen. De verwachting is dat dit voor het eerst gaat gebeuren medio juni volgend jaar.
De gevolgen van hun dalende rentetarieven zullen zich ook weer als een olievlek uitspreiden. Lenen wordt goedkoper, hypotheekrentes zullen dalen, en ook de spaarrentes zullen gaan dalen. Met welke snelheid dit gaat gebeuren is natuurlijk niet duidelijk, maar vanuit winstoogpunt van de grootbanken zal de spaarrente natuurlijk sneller dalen dan dat de hypotheekrente zou gaan doen.
Voor beleggers is een daling van het rentetarief van centrale banken juist wel weer goed nieuws. Het wordt makkelijker om te lenen en de winstgevendheid van bedrijven gaat omhoog. Dit zal de koersen goed doen.
Voor onze beleggers blijven wij deze ontwikkelingen in de gaten houden. In onze maandelijkse Marktupdate behandelen we deze zaken en hoe de ontwikkelingen op de financiële markten jouw beleggingsresultaat beïnvloeden.
