Duurzaam beleggen lijkt in eerste instantie simpel: wie duurzaam wil beleggen, doet dit met oog voor de wereld. Toch is anno 2024 duidelijk geworden dat duurzaamheid subjectiever is dan het in eerste instantie lijkt, en dat je duurzaam beleggen op heel veel verschillende manieren kunt interpreteren.
Onder andere fondsbeheerders maken hier gretig gebruik van. Wanneer een fonds ‘duurzaam’ of ‘groen’ in de naam gebruikt, hoeft dit fonds daarom niet automatisch te voldoen aan jouw definitie van duurzaamheid.
In dit artikel leer je wat duurzaam beleggen (anno 2024) inhoudt, welke mogelijkheden er voor jou zijn en hoe je zelf je beleggingen kunt beoordelen op het gebied van duurzaamheid.
In het kort:
- Doordat de gevolgen van klimaatverandering steeds duidelijker worden, is duurzaam in de volksmond een synoniem geworden voor ‘het milieu weinig belastend’. Duurzaam, en daarmee ook duurzaam beleggen, is echter breder dan dat.
- Door de subjectiviteit van duurzaam beleggen en ontbrekende wettelijke kaders, ligt de verwachting van beleggers over wat duurzaam beleggen inhoudt en de werkelijkheid nogal eens uit elkaar.
- Er zijn verschillende varianten van duurzaam beleggen, die elk hun uitdagingen kennen. Als belegger is het belangrijk om te kijken welke variant(en) aansluit(en) bij jouw eigen doel.
Wat is duurzaam?
Duurzaamheid is de afgelopen 10 jaar een veelbesproken onderwerp geworden. Niet alleen in de media en op verjaardagen, maar ook in de politiek en de financiële sector. ‘Duurzaam’ is echter meer dan een modewoord: klimaatverandering is de grootste uitdaging waar de mens ooit voor heeft gestaan. Het kan de manier waarop wij leven in de toekomst beduidend veranderen.
Hoewel duurzaam in de volksmond voornamelijk een synoniem geworden is voor ‘het milieu weinig belastend’ (het ecologische aspect), is de letterlijke definitie breder dan dat. Duurzaam staat namelijk ook voor ‘wat lang blijft bestaan, met een lange levensduur’. Ook woorden als ‘bestendig’, ‘blijvend’, ‘houdbaar’ en ‘solide’ kunnen de term beschrijven.
Wanneer er gesproken wordt over duurzame bedrijven, wordt er daarom niet alleen verwezen naar ecologische factoren, maar ook naar sociale of bestuurlijke. In feite spelen alle elementen die impact kunnen hebben op de levensduur en het succes van een bedrijf een rol. Een belangrijk punt om in ons achterhoofd te houden als we kijken naar de definitie van duurzaam beleggen.
Alle elementen die impact kunnen hebben op de levensduur en het succes van een bedrijf spelen een rol wanneer je het over duurzaamheid hebt.
Wat is duurzaam beleggen?
Duurzaam beleggen houdt in dat er bij het samenstellen van de portefeuille niet alleen wordt gekeken naar de huidige financiële prestaties van bedrijven en beleggingen, maar dat er ook rekening wordt gehouden met het milieu, de mens en maatschappij, en een eerlijk bestuur.
Er zijn verschillende manieren waarop je rekening kunt houden met duurzaamheid bij het samenstellen van de portefeuille. ESG beleggen is een veelgebruikte manier om duurzaam te beleggen, omdat deze vorm aansluit op de volledige definitie. ESG staat namelijk voor Environmental (milieu), Social (mens en maatschappij) en Governance (eerlijk bestuur).
Bij ESG beleggen wordt een bedrijf op deze drie factoren beoordeeld, waarbij sociale en bestuurlijke factoren net zo belangrijk zijn als ecologische. Er zijn verschillende partijen en instituten die bedrijven en beleggingsproducten beoordelen, en die een zogenaamde ESG-score bepalen.
ESG beleggen: de verwachting vs. de werkelijkheid
Sinds 2015 is de populariteit van ESG beleggen exponentieel toegenomen. Dit wordt duidelijk wanneer we het wereldwijde belegd vermogen bekijken in ETF’s met een ESG-strategie. ESG beleggen groeide in deze tijd uit van nichemarkt naar een nieuw normaal.
Beheerd vermogen ESG fondsen in miljarden dollars
Het is echter belangrijk om goed te begrijpen hoe een ESG-score wordt bepaald. In tegenstelling tot wat veel mensen denken betekent een hoge ESG-score namelijk niet automatisch dat je in de meest duurzame bedrijven belegt.
Ondanks dat het wel duidelijk is waar ESG beleggen voor staat (je investeert ten behoeve van het milieu, de maatschappij en een eerlijk bestuur), is het niet meteen duidelijk waar je in investeert als je ESG belegt: je kunt namelijk beleggen in een Deens windenergiebedrijf, maar ook in een technologiegigant in Silicon Valley.
Onderzoekers van Platform Investico, in samenwerking met Follow the Money, ontdekten dat ruim 50 procent van de beleggingsfondsen met ‘ESG’, ‘duurzaam’ of ‘groen’ in de naam, zelfs in olie-, gas- en kolenbedrijven investeren. Bedrijven die actief zijn in een sector die veel beleggers niet als duurzaam zouden bestempelen.
Waarom de fondsnaam belangrijk is
Dat de termen die een fondsnaam gebruikt belangrijk zijn, blijkt uit recent onderzoek van de AFM. Daaruit blijkt dat ongeveer de helft van de beleggers kijkt naar de fondsnaam om te beoordelen of een fonds duurzaam is of niet. Het onderzoek van Platform Investico en Follow the Money laat zien dat de definitie die fondsen geven aan duurzaam beleggen, wellicht niet overeenkomt met jouw definitie. Hierdoor denk je een duurzaam fonds te kiezen, terwijl dit voor jou helemaal geen duurzaam fonds is.
Hoe kunnen duurzame fondsen investeren in fossiele brandstoffen?
Dat duurzame fondsen toch in fossiele brandstoffen investeren, heeft meerdere redenen. Allereerst is er het idee dat een hoge ESG-score gelijk staat aan een duurzaam bedrijf. Een ESG-score zegt echter niet direct iets over hoe duurzaam een bedrijf is. In plaats daarvan zegt het iets over de mate waarin een bedrijf ESG-risico’s, of duurzaamheidsrisico’s, beheerst.
Wat zijn duurzaamheidsrisico’s?
Een duurzaamheidsrisico is een gebeurtenis op ESG-gebied plaatsvindt, die – als het zich voordoet – een negatieve invloed kan hebben op de waarde van een belegging. Dit betekent bijvoorbeeld dat wanneer een bedrijf een gebeurtenis veroorzaakt op één van deze gebieden (zoals een milieuramp) dit invloed kan hebben op de waarde van het aandeel dat jij bezit; die kan in waarde afnemen. Lees hier meer over duurzaamheidsrisico’s.
ESG-scores zeggen niet per se iets over de impact van een bedrijf op het milieu, de mens en/of de maatschappij, maar over de potentiële impact die ecologische, sociale en bestuurlijke factoren kunnen hebben op het bedrijf, de aandeelhouders en het rendement.
De ESG-score wordt door fondsbeheerders in de eerste plaats gebruikt om duurzaamheidsrisico’s te identificeren en zo het rendement te maximaliseren. Het uitgangspunt is daarmee niet duurzaamheid. Het goed kunnen managen van duurzaamheidsrisico’s kan echter bijdragen aan een beter rendement, is de gedachte.
Duurzaam beleggen: een subjectief begrip
De tweede factor die meespeelt is de subjectiviteit van duurzaamheid. Fossiele brandstoffen zijn wellicht een duidelijk voorbeeld; veel mensen zullen het erover eens zijn dat dit geen duurzame sector is. Dit is echter lang niet altijd zo zwart-wit te bekijken bij elke sector, omdat het afhangt van de criteria waarop je de sector beoordeelt.
Neem bijvoorbeeld de techsector: misschien denk je bij techbedrijven niet meteen aan duurzaamheid, maar veel bedrijven in deze sector hebben wel grote duurzaamheidsambities. Neem je deze dan wel of niet op in de portefeuille?
Waar de ene belegger juist kapitaal wil investeren om bedrijven te ondersteunen in de verduurzaming, wil een andere belegger deze bedrijven pas meenemen in de portefeuille als de duurzame ambities zijn waargemaakt. De ene belegger wil daarnaast controversiële sectoren niet verder financieren, terwijl de andere belegger wil investeren in duurzame oplossingen.
Duurzaamheid en duurzaam beleggen betekenen voor iedereen wat anders. Doordat er lang geen wettelijke kaders bestonden over wat duurzaam beleggen wel en niet is, zagen sommige fondsbeheerders hun kans schoon om hun fondsen aantrekkelijker te maken. Vanwege de populariteit zoeken zij de grenzen op in hun interpretatie van duurzaamheid, waardoor er duurzame fondsen bestaan die in sectoren investeren die je niet meteen als duurzaam zou bestempelen.
Een derde factor die hierbij niet helpt, is dat er een gebrek aan standaardisatie is op het gebied van duurzaamheidsrapportages en duurzaamheidsscores. Lange tijd konden bedrijven zelf kiezen wat ze over duurzaamheid rapporteerden en op welke manier. Partijen die op basis van deze informatie duurzaamheidsscores bepalen, mogen vervolgens ook zelf kiezen hoe ze bedrijven beoordelen. Het resultaat is dat hetzelfde bedrijf een totaal verschillende duurzaamheidsscore kan krijgen bij verschillende partijen.
De verschillende vormen van duurzaam beleggen anno 2024
Duidelijk is dat de werkelijkheid en de verwachting van beleggers op het gebied van duurzaam beleggen momenteel uiteenlopen. Door de populariteit van ESG beleggen is hier door de media in de afgelopen jaren meerdere malen aandacht aan besteed, waardoor beleggers kritischer worden en steeds meer op zoek gaan naar andere vormen van beleggen.
Na het lezen van dit artikel weet je dat duurzaam beleggen niet zo zwart-wit is als het in eerste instantie lijkt. Aan jou de taak als belegger om een variant te kiezen die het beste aansluit bij jouw doel. We vergelijken de vele varianten van duurzaam beleggen met traditioneel beleggen.
Traditioneel beleggen
- Doel: Financieel rendement.
- Aanpak: Rapportages en cijfers van een bedrijf gebruiken om waarde en potentie van een aandeel te bepalen.
ESG-data integratie
- Doel: Minimaliseren van duurzaamheidsrisico’s om rendement te maximaliseren.
- Aanpak: De ESG-data die bedrijven publiceren gebruiken om te kijken of ze duurzaamheidsrisico’s beheersen.
ESG best-in-class methode
- Doel: Het selecteren van ESG-leiders, de best presterende bedrijven op ESG-gebied in hun sector.
- Aanpak: ESG-data gebruiken om te bekijken welke bedrijven de hoogste ESG-score krijgen in hun sector.
Uitsluiten
- Doel: Niet controversiële en vervuilende sectoren financieren.
- Aanpak: Uitsluiten van bedrijven en sectoren uit de portefeuille.
Positieve screening
- Doel: Financieren van bedrijven die het goede voorbeeld geven op het gebied van duurzaamheid (bijvoorbeeld die hun CO2-uitstoot willen verlagen).
- Aanpak: Deze bedrijven selecteren aan de hand van informatie die ze publiceren.
Themabeleggen
- Doel: Investeren in een bepaald thema, zoals schone energie, om deze ontwikkeling te financieren.
- Aanpak: Positieve screening, maar dan geselecteerd op een bepaald thema.
Impactbeleggen
- Doel: Positieve impact op het milieu, de mens en de maatschappij realiseren met investering (belangrijker dan financieel rendement).
- Aanpak: Selecteren van bedrijven die een concrete en meetbare positieve impact maken.
Financiële instellingen en beleggers hebben de mogelijkheid om verschillende varianten te combineren. Zo kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om uitsluiting te combineren met de best-in-class methode. Je investeert dan in bedrijven met de hoogste ESG-score uit hun sector, maar sluit bijvoorbeeld sectoren als fossiele brandstoffen uit.
Markt is volop in ontwikkeling
Net als er bij ESG beleggen uitdagingen zijn, geldt dit ook voor de andere varianten. Ook wanneer je bedrijven of fondsen wil uitsluiten of juist selecteren, is het immers lastig om deze bedrijven te beoordelen wanneer er niet voldoende betrouwbare data is. Hetzelfde geldt voor wanneer fondsbeheerders hun interpretatie van duurzaamheid oprekken.
Daar moet verandering in komen, vinden ook de politiek en toezichthouders. Aangezien Europa ambitieuze klimaatdoelstellingen heeft gesteld en in 2030 klimaatneutraal wil zijn, vindt de politiek het belangrijk om transparantie en duidelijkheid te verschaffen op het gebied van duurzame beleggingen. Alleen dan kan het kapitaal van beleggers ingezet worden om de duurzame transitie te financieren. Er is daarom veel nieuwe regelgeving van kracht en nog op komst om beleggers te ondersteunen bij het beoordelen van beleggingen op duurzaamheid.
Zo voert de Europese financiële toezichthouder ESMA dit jaar regelgeving door die fondsen verbiedt om in fossiele brandstoffen te investeren wanneer ze termen als ‘duurzaam’, ‘groen’, ‘klimaat’ of ‘ESG’ in de naam voeren. Het gaat om bedrijven die meer dan de helft van hun omzet halen uit gas, meer dan 10 procent uit olie of meer dan 1 procent uit kolen.
Uniforme definitie van duurzaamheid
Ook is de Europese Unie bezig met het opstellen van een classificatiesysteem, de EU Taxonomie, waarmee bedrijfsactiviteiten als duurzaam of niet-duurzaam kunnen worden geclassificeerd. Dit gebeurt door middel van selectiecriteria die aangeven of een bedrijf of financieel product bijdraagt aan de duurzame doelstellingen van Europa.
Nu duurzaam beleggen volgens deze EU Taxonomie is nog lastig, omdat deze volop in ontwikkeling is. Zo zijn momenteel alleen de milieudoelstellingen bepaald en is een sociale Taxonomie nog in ontwikkeling. Op den duur betekent deze Taxonomie wel dat er een uniforme definitie komt over wat duurzaamheid inhoudt.
Transparantie over duurzaamheidsrisico’s
Daarnaast is in de afgelopen jaren de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) van kracht gegaan. Dit is een maatregel die als doel heeft meer transparantie te bieden wat betreft duurzame beleggingen, door onder andere financiële partijen te verplichten om te publiceren in welke mate ze duurzaamheidsrisico’s in kaart brengen en of ze rekening houden met negatieve effecten op duurzaamheid.
Ook de SFDR bevat een classificatiesysteem, maar dan voor fondsen. Fondsbeheerders moeten volgens de regels aangeven tot welke categorie een fonds behoort:
- Artikel 6: Niet ESG-gerichte financiële producten (traditionele beleggingen)
- Artikel 8: Financiële producten die ecologische of sociale kenmerken bevorderen
- Artikel 9: Financiële producten met duurzame beleggingen als doelstelling
Vanwege het eerdergenoemde gebrek aan standaardisatie op het gebied van duurzaamheidsrapportages, is ook duurzaam beleggen volgens de SFDR momenteel nog lastig. Daarom is ook op dit gebied regelgeving van kracht gegaan en nog op komst, zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Deze EU-richtlijn verplicht Europese bedrijven vanaf 2024 om te rapporteren over wat hun impact is op de mens en het milieu.
Duurzaam beleggen anno 2024
Anno 2024 zijn er twee belangrijke factoren waarmee rekening gehouden dient te worden op het gebied van duurzaam beleggen. Ten eerste is de markt nu nog volop in ontwikkeling, waardoor het nog lastig is om beleggingen daadwerkelijk te beoordelen op het gebied van duurzaamheid.
Daarnaast is gebleken dat duurzaam beleggen geen eenduidig begrip is en dat elke belegger moet nadenken over zijn eigen definitie hiervan. Wat wil je met je investering bereiken? Wil je bijvoorbeeld alleen beleggen in bedrijven met een duurzame doelstelling, bedrijven ondersteunen in hun duurzaamheidstransitie of controversiële sectoren niet financieren?
Wanneer je duurzaam wil beleggen, is simpelweg investeren in een fonds met een term als ‘duurzaam’ in de naam niet voldoende. Ga als belegger altijd op zoek naar meer informatie.
Semmie’s portefeuilles en duurzaamheid
Sinds de oprichting van Semmie vinden we het belangrijk om duurzaamheid in acht te nemen door de negatieve invloed die beleggingen kunnen hebben in te perken. In de praktijk betekent dit dat we voor alle portefeuilles bedrijven die hun inkomsten verdienen met wapens, tabak en fossiele brandstoffen vermijden. Ook bedrijven die de UN Global Compact Principes overtreden, worden uitgesloten.
We kiezen er daarnaast voor te beleggen in fondsen waarvan de fondsbeheerders toetsen of de onderliggende beleggingen goed bestuur toepassen, en die actief in gesprek gaan met bedrijven over hun duurzaamheidsbeleid. Onze portefeuilles hebben bovendien een ESG filter.
Semmie’s beleggingen kunnen (nog) niet als ‘ecologisch duurzaam’ worden aangemerkt volgens de EU Taxonomie. De beleggingen worden volgens de SFDR wel minimaal geclassificeerd als artikel 8: financiële producten die ecologische of sociale kenmerken bevorderen.
De Sustainable portefeuille gaat nog een stapje verder op het gebied van duurzaamheid. Deze portefeuille is samengesteld volgens een kern-satelliet strategie. De vaste kern (70% van de fondsen) is gericht op een klimaat bewuste economie. In deze fondsen zijn bedrijven opgenomen die een bijdrage willen leveren aan de doelen die zijn opgesteld in het Klimaatakkoord van Parijs. Zij zetten zich in op het verlagen van hun CO₂-uitstoot.
De overige 30% van de fondsen zijn de satellieten en zijn gelinkt aan enkele van de Sustainable Development Goals (SDG’s) die zijn opgesteld door de Verenigde Naties. In deze fondsen zijn bedrijven opgenomen die duurzame oplossingen hebben bedacht voor onder andere schone energie en verantwoorde consumptie en productie.
Ben je benieuwd hoe Semmie rekening houdt met duurzaamheid? Lees dan eens onze duurzaamheidsverklaring.
De Sustainable portefeuille is interessant voor beleggers die zich willen focussen op het verlagen van de CO2-uitstoot en bij willen dragen aan de SDG's.