Insights

Duurzaam beleggen: meer dan een trend

Door Thomas van der Lee op 07 oktober 2020 - leestijd: 9 min
Duurzaam beleggen: meer dan een trend
Insights

Door de toenemende populariteit van duurzaam beleggen in de afgelopen jaren, wordt deze vorm van beleggen door sommigen als trend of hype bestempeld. Het uitgangspunt van dit thema is echter al duizenden jaren oud.


In het kort:

  • Duurzaam beleggen draait niet alleen om financieel rendement, maar ook om de invloed die de belegging heeft op het milieu en de maatschappij.
  • Deze vorm van beleggen wordt steeds populairder. In 2023 was er wereldwijd een toestroom van $480 miljard naar duurzame beleggingsfondsen.
  • De ontwikkeling van duurzaam beleggen begon duizenden jaren geleden en is ook nu nog niet gestopt.


De huidige internationale standaard voor duurzaam beleggen

Wie duurzaam wil beleggen, kijkt niet alleen naar het mogelijke rendement, maar ook (en soms vooral) naar de invloed die de belegging heeft op het milieu en de maatschappij. Beleggers willen steeds meer dat hun geld wordt geïnvesteerd in bedrijven die geen negatieve impact hebben op de wereld.

Daarom worden in onze huidige maatschappij beleggingen beoordeeld aan de hand van de ESG-score. Hierbij worden bedrijven beoordeeld op hun inzet voor Environment (het milieu), Social (mens en maatschappij) en Governance (behoorlijk bestuur).

We verwachten van ondernemingen een milieubeleid om vervuiling tegen te gaan en grondstoffen zo effectief mogelijk te gebruiken. Ook verwachten we eerlijke lonen, goede behandeling van werknemers en veilige werkomstandigheden. En een bestuursvorm die bijvoorbeeld corruptie en belangenverstrengeling tegengaat.

Doet een bedrijf het op deze drie vlakken beter dan zijn concurrenten, dan telt het als een duurzame belegging. Duurzaam beleggen draait, wanneer er naar ESG-factoren wordt gekeken, dus niet alleen om het klimaat, maar ook zeker om de maatschappij.


Toenemende populariteit

De toenemende populariteit van ESG beleggen is het beste uit te drukken in cijfers. Waar in 2006 de instroom in duurzame beleggingsfondsen nog $5 miljard bedroeg, was dit in 2023 maar liefst $480 miljard. Vooral vanaf 2019 ($78 miljard) nam de instroom een enorme vlucht: met $203 miljard in 2020 en $391 miljard in 2021 verdubbelde het geld dat in duurzame beleggingsfondsen werd belegd.

Maar ondanks de groeiende bekendheid en populariteit is duurzaam beleggen niet iets van deze tijd en is het al helemaal geen trend. De vroegste oorsprong van dit thema gaat namelijk terug tot in de eerste boeken van de bijbel, ruim 3.500 jaar geleden. De criteria die wij momenteel gebruiken hoe duurzaam een belegging is, is wel iets anders dan toen, maar het uitgangspunt is zeker hetzelfde.


De eerste tekenen van duurzaam beleggen

De eerste tekenen van duurzaam beleggen zijn terug te vinden in de eerste 5 boeken van het Oude Testament. Van deze boeken, gezamenlijk Pentateuch genoemd, wordt in het algemeen aangenomen dat ze ruim 1.500 voor Christus door Mozes zijn geschreven.

In deze boeken wordt verwezen naar een specifiek Joods concept genaamd Tsedaka. Dit concept staat voor gerechtigheid of gelijkheid. Zie het als de plicht om aan je naasten te geven en je verantwoordelijk te voelen dat de mensen die het minder goed hebben het beter krijgen. Steun ze met voedsel, met kleding of met geld.

Tsedaka gaat daarnaast uit van gelijkheid en dat hier altijd naar moet worden gestreefd. Mensen zouden namelijk van nature zorgen voor ongelijkheid. Niet iedereen kan hetzelfde zijn of bezitten. Dit moet zoveel mogelijk gelijkgetrokken worden.

Dit geldt ook op het gebied van het bezitten van eigendom. Er is namelijk de verplichting tot herverdeling van bezit en het nemen van sociale verantwoordelijkheid voor hen die het minder hebben. Eigenaren hadden rechten en verantwoordelijkheden in de manier waarop bezittingen werden gebruikt, waaronder het voorkomen van directe of potentiële schade aan anderen of de omgeving.

En dit principe vormt de oorsprong van duurzaam beleggen, waarbij bezit centraal staat maar dat er altijd wordt gekeken naar de impact op mens en milieu.

Door de tijd heen zijn er verschillende groepen die dit principe hebben omarmd waardoor het zich verder heeft kunnen ontwikkelen. En dan hadden vooral religies een belangrijke rol hierin. Hun volgers kregen een reeks criteria opgelegd om enkel op ethische en duurzame wijze financieel rendement te genereren.


De verankering van duurzaam beleggen in religies

Religies waren het erover eens dat investeren moest gebeuren op een ethische manier. Maar de precieze uitvoering ervan verschilde nogal.

Zo wordt in het jodendom er ten alle tijden gelijkheid/gerechtigheid verlangt. Ook als het gaat om economische activiteiten zoals investeren/beleggen. De joodse wet legt dan ook de nadruk op de ethische verantwoordelijkheid die je bezit als aandeelhouder. Dit kun je zien als de verantwoordelijkheid dat je op een juiste en correcte manier handelt. Beleggers zijn dan verplicht om de ethische verantwoordelijkheden van een bedrijf in overweging te nemen alvorens erin te beleggen. Dit weerhoudt men ervan om te beleggen in "immorele" bedrijven zoals bedrijven die betrokken zijn bij olie, kolen en gas vanwege hun negatieve impact op de menselijke gezondheid.

Ook in de Koran staan regels over hoe er met beleggingen moet worden omgegaan. Deze regels zijn onderdeel van de islamitische wet en vallen onder het thema islamitisch bankieren. Deze manier van bankieren schrijft voor dat geld een ruilmiddel is en dat het niet mag worden ingezet als bezit dat in de loop van de tijd in waarde groeit (er mag geen rente worden ontvangen). Daardoor mag er niet belegd worden in obligaties en andere beleggingsproducten waar rente over wordt ontvangen. Geld mag ook niet worden gebruikt om te beleggen in onethische zaken, dat is uitgesloten.

Het uitsluiten van bepaalde sectoren of bedrijven zie je ook terug in het duurzaam beleggen wat wij kennen. Bedrijven die zich hiermee bezighouden worden vaak structureel uitgesloten, omdat ze niet ethisch handelen. In onze tijd wordt er dan een duurzame filter gebruikt voor een beleggingsfonds. De bedrijven die niet goed genoeg scoren op het gebied van ESG worden eruit gefilterd.

Ook het Methodisme, een stroming in het protestantisme, en de Quakers een religieus genootschap uit Engeland gaven vorm aan de basis van duurzaam beleggen. Deze pacifistisch-religieuze stromingen verzetten zich tegen onder meer wapenhandel, tabaksgebruik, drankmisbruik maar vooral slavernij. Ze weigerden om hun (aanzienlijke) kapitaal te beleggen in de productie van wapens, tabaksproducten, alcohol en in bedrijven die direct of indirect slaven gebruikten. Deze werden dan ook zonder pardon uitgesloten. Dit gedachtegoed staat aan de basis van de moderne uitsluiting zoals wij het kennen.


Beleggen zoals wij het kennen<br>


Het ontstaan van duurzaam beleggen zoals wij het kennen

Ondanks dat er in een ver verleden dus al de eerste voorlopers van duurzaam beleggen zichtbaar werden, deed het duurzaam beleggen zoals wij het kennen zijn intrede halverwege de 20e eeuw. Beleggingsfondsen begonnen om ‘zonde’-aandelen actief te vermijden. Bedrijven die handelden in alcohol, tabak of gokken werden meer en meer uitgesloten.

Het vermijden van ‘zonde’-aandelen in de jaren vijftig markeerde het begin van de opkomst van het moderne duurzaam beleggen, waarbij elk decennium de stroom aan duurzame beleggers groeide.

Vanaf 1960 werden er grote stappen gezet in de ontwikkeling van duurzaam beleggen. De fondsensector, en de aandacht voor fondsbeleggen, groeide gestaag. Wat hierbij meegroeide was de aandacht voor de ESG-factoren.

Een reden daarvoor was dat het in de maatschappij rommelde. De oorlog in Vietnam was in Amerika aanleiding voor een boycot van bedrijven die wapens voor de oorlog leverden. Maar ook met het gelijktrekken van burgerrechten voor blanke en donkere personen én mannen en vrouwen werd de nadruk op het goed behandelen van alle personen gelegd. Bedrijven konden zich niet meer permitteren om hier geen aandacht aan te schenken in hun bedrijfsvoering.

Naarmate de beleggingswereld groeide, kwam men tot het besef dat je als aandeelhouder daadwerkelijk invloed had op het uitoefenen van het beleid van ondernemingen. Op deze manier werd er tussen de jaren ‘70 en ‘90 druk op fondsbeheerders uitgeoefend om bedrijven uit te sluiten die in Zuid-Afrika aanwezig waren, om zo te helpen om een einde te maken aan de apartheid.


De groeiende aandacht voor het klimaat en het milieu

In de jaren tachtig groeide de aandacht voor milieuproblemen. De negatieve effecten van een groeiende productie kwamen aan het licht en de internationale media begonnen steeds meer te berichtten over de opwarming van de aarde en de aantasting van de ozonlaag als gevolg hiervan.

Daar bovenop kwamen meerdere grote rampen die de negatieve invloed van de mens op het milieu maar weer eens duidelijk maakten: de giframp in Bhopal, de kernramp in Tsjernobyl en de olieramp met de Exxon Valdez. Alle 3 gigantische rampen waarbij de gevolgen, nu bijna 40 jaar geleden, nog steeds zichtbaar zijn.

Men begon zich te beseffen hoeveel schade bedrijven toebrengen aan de maatschappij en het milieu als ze niet worden verplicht om maatschappelijk verantwoord te ondernemen.

Deze zaken hebben ertoe geleid dat aandeelhouders, die duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan, zich steeds vaker lieten horen op aandeelhoudersvergaderingen. Zo kreeg ABN AMRO tijdens een aandeelhoudersvergadering kritiek omtrent de zware terugbetalingsvoorwaarden van de hoge schuldenlast van ontwikkelingslanden. Waar ze in eerste instantie elke wijziging in het beleid weigerden gingen ze uiteindelijk onder druk van de Nederlandse samenleving overstag.

Deze mondigheid was de aanleiding naar een groeiende vraag naar fondsen die alleen beleggen in bedrijven met oog voor duurzame ontwikkeling. Zodoende hoeft de belegger niet zelf opzoek te gaan naar bedrijven die duurzaam ondernemen. Met als gevolg dat in de jaren ’90 in Nederland de eerste duurzame beleggingsfondsen werden opgericht.

Zo werd in mei 1991 werd het Andere Beleggingsfonds (ABF) opgericht. Dit was het eerste ethische beleggingsfonds in Nederland waarbij bedrijven die zich bezighielden met de productie van wapens, dierproeven maar ook kerncentrales werden uitgesloten.

Sindsdien is het hard gegaan met het aanbod van duurzame beleggingsfondsen. Na een analyse van Bloomberg blijkt dat er in 2023 maar liefst 14.500 beleggingsfondsen bestonden die ESG benoemden in hun pospectus. Volgens Bloomberg is dit een teken dat ESG ‘mainstream’ is geworden. Het toont niet alleen aan dat duurzaam beleggen geen trend is, maar ook dat het in de toekomst weleens de nieuwe standaard in de financiële wereld kan worden.


Wat oud is, wordt nieuw

De geschiedenis van duurzaam beleggen laat zien dat wat oud is, weer nieuw wordt. 1.500 jaar voor Christus werd de basis gelegd voor de integratie van ethiek in beleggen. Er moest rekening gehouden worden met meer dan alleen financieel gewin. Door de jaren heen hebben verschillende stromingen en gebeurtenissen de ontwikkeling van duurzaam beleggen versnelt. Tot het punt waar we nu zijn.

Het punt waar duurzaam beleggen meer aandacht dan ooit krijgt en er steeds meer beleggers inzien dat ze met hun beleggingen een positieve impact kunnen maken. Op mens én milieu. Wisten we al dat duurzaam beleggen geen trend is en het al honderden jaren bestaat: met de continue groei hopen we dat duurzaam beleggen straks het ‘nieuwe normaal’ wordt waarbij elk bedrijf zich inzet voor het milieu, mens en maatschappij én zorgt voor een goed bestuur.

Ook nu blijft duurzaam beleggen en de definitie hiervan zich doorontwikkelen op basis van wat de wereld nodig heeft. Lees hier meer over in ons artikel Wat vandaag duurzaam is, hoeft dat morgen niet meer te zijn.

Thomas van der Lee
Thomas van der Lee

Content Director

Alle blogs van Thomas van der Lee

Thomas verdiept zich graag in ingewikkelde beleggingsmaterie. Door zijn creativiteit kan hij een verhaal altijd op de Semmie-manier overbrengen op de lezer: helder, toegankelijk en to-the-point.

S

Beleggen met Semmie

Wij beleggen voor jou. Met helder inzicht in onze beleggingskeuzes, één duidelijke fee en eerlijk rendement.

Hoe werkt het