Afgelopen maand kondigde de Europese Centrale Bank eindelijk aan dat het de rente gaat verhogen. In eerste instantie met slechts een kwartje (0,25%), maar het is een begin. Actie is nodig om de inflatie te beteugelen, en de vraag is of deze kleine stap gaat helpen. Beurzen reageerden in ieder geval niet enthousiast.
In het kort:
- De Europese Centrale Bank en andere centrale banken hebben aangekondigd de rentes te verhogen om de hoge inflatie aan te pakken, waarbij de ECB een eerste kleine verhoging van 0,25% doorvoert in juli en een grotere van 0,5% verwacht in september.
- Er zijn zorgen over een mogelijke recessie in de VS, wat de Fed ertoe kan brengen de rentes in 2023 weer te verlagen na een periode van agressieve verhogingen dit jaar om de inflatie te beteugelen.
- In China groeit de ontevredenheid onder de middenklasse over de strenge lockdownmaatregelen vanwege het zero-Covidbeleid, wat samen met de hoge inflatie en renteverhogingen bijdraagt aan de volatiliteit en onzekerheid op de financiële markten.
Europese centrale banken ondernemen actie
De Amerikaanse centrale bank, de Fed, was al bezig met renteverhogingen, maar ook in Europa gaan de rentes nu (snel) omhoog. De Europese Centrale Bank (ECB), maakte tijdens een persconferentie in Amsterdam bekend dat het met een serie renteverhogingen de hoge inflatie te lijf gaat. In juli gaat de rente met 25 basispunten omhoog naar -0,25% en in september wordt dan een stap met 50 basispunten (0,50%) gezet.
Deze verhogingen zijn nog maar het begin, want na september verwacht de ECB de rente geleidelijk verder te verhogen, afhankelijk van hoe de inflatieverwachtingen zich daarna ontwikkelen. Dat de eerste renteverhoging pas in juli plaatsvindt heeft als oorzaak dat het omvangrijke Pandemic emergency purchase programme (PEPP) eerst nog beëindigd moest worden.
En niet alleen de ECB kondigde aan de rente verhogen, ook andere Europese centrale banken gaan de hoge inflatie te lijf: zo verhoogde de Bank of England de rente verder, maar ook, geheel onverwacht, de centrale banken in Zwitserland en Hongarije. Alles om de hoge inflatie tegen te gaan die toch vooral is ontstaan vanwege de hoge energieprijzen.
Die hoge energieprijzen blijven Europa nog steeds in haar greep houden. De verminderde afhankelijkheid van Rusland verplicht ons continent wel meteen om op zoek te gaan naar alternatieven voor de grondstoffen die we gebruikten.
Het liefst zouden we groene alternatieven zien, zoals meer wind- en zonne-energie, maar op korte termijn is dat onmogelijk te realiseren. Zo laat het Nederlands kabinet als alternatief kolencentrales harder draaien en wordt er zelfs nagedacht over het opvoeren van de gaswinning in Groningen.
Zou je daar als politicus een paar maanden geleden over zijn begonnen, dan zou het politieke zelfmoord zijn, maar inmiddels zouden Groningers zelf ook open staan voor het winnen van gas. Uit een recent onderzoek zou bijna twee derde van de inwoners achter het idee staan.
Deze hoge energieprijzen zorgen inmiddels ook voor spanningen op de rentemarkten. De spread tussen Duitse- en Italiaanse staatsobligaties was opgelopen tot een niveau waarop de ECB zich genoodzaakt voelde om in te grijpen.
De spread is het verschil in rendement tussen de staatsobligaties van Duitsland en van Italië. Economen kijken scherp naar het verschil tussen de Italiaanse en Duitse staatsobligaties. De ECB moet daar bij zijn beleid namelijk op letten, omdat bij een te groot gat het risico bestaat dat de Italiaanse staatsleningen te duur worden om af te betalen en er een nieuwe eurocrisis ontstaat. De Duitse staatsobligaties worden daarentegen gezien als veilige haven en stabiel, vandaar dat deze twee ook vaak met elkaar worden vergeleken.
Omdat het verschil flink was opgelopen besloot de ECB halverwege vorige maand een spoedvergadering te organiseren. Hier kondigde zij aan dat ze een nieuw crisisinstrument gaan optuigen die opgewassen is tegen de oplopende renteverschillen in de eurozone. Bij het bekend maken van de spoedvergadering daalde de spread snel. Op korte termijn behaalde de centrale bank dus haar doel, maar of dit ook op de langere termijn gaat helpen is maar de vraag.
Verschil in rente op staatsleningen tussen Duitsland en Italië
Volgens verschillende analisten gaat het crisisinstrument lijken op het programma ‘Outright Monetary Transactions’ (OMT) wat eerder door de centrale bank werd aangekondigd tijdens de eurocrisis. In de kern komt het erop neer dat landen die de economische adviezen van de Europese Commissie opvolgen in aanmerking komen voor het programma. Het programma betekent het onbeperkt opkopen van obligaties wanneer een dergelijk land in de problemen dreigt te komen.
Simpel gezegd kan de ECB op deze manier een land tot economische hervormingen dwingen door de schuld op te kopen. De vraag is wel of het bij Italië gaat helpen, het land is op financieel en economisch gebied namelijk het zorgenkind van de Europese Unie.
Wel of geen Amerikaanse recessie?
De Fed heeft dit jaar al drie keer het belangrijkste rentetarief hoger gezet. Daarmee is de Fed een van de voorlopers op het gebied van de strijd tegen de hoge inflatie.
In een tussentijdse update hebben we al duidelijk uiteengezet dat inflatie en rente nog steeds de belangrijkste onderdelen zijn waar de financiële markten op dit moment naar kijken.
Het kan zijn dat er op korte termijn wat licht aan het einde van de tunnel gloort. Eind juni leken de financiële markten een klein herstel neer te zetten. Dat komt omdat er na inflatie en rente een andere term het nieuws aan het overnemen is: recessie.
De kans is namelijk groot dat er bij een recessie de rente juist wordt verlaagd om de economie aan te zwengelen. Deze gedachte zagen we terug op de financiële markten en vooral op de grondstofmarkt.
Een aantal belangrijke grondstoffen zijn in korte tijd snel in prijs gedaald en ook de belangrijkste graadmeter voor deze beleggingscategorie staat flink lager. De Bloomberg Commodity Index (BCOM), die de prijsbewegingen van termijncontracten op de grondstoffenmarkt volgt, verloor al bijna 10% vergeleken met de piek begin deze maand.
Ontwikkeling Bloomberg Commodity Index in 2022:
In tijden van recessie daalt de vraag naar grondstoffen en de daling van afgelopen maand lijkt daar al rekening mee te houden. Maar wat er gaat gebeuren is lastig in te schatten. Fed-bestuurder James Bullard suggereerde wel dat de angst voor een recessie overdreven is. Daarentegen erkende de voorzitter van de Fed, Jerome Powell, in een hoorzitting dat snelle renteverhogingen de Amerikaanse economie in een recessie kunnen doen laten belanden.
De verwachting is dat de Fed tot december een restrictief monetair beleid zal voeren om de inflatie omlaag te brengen. Mocht de inflatie gaan dalen of mocht de Amerikaanse economie tot stilstand komen, dan kan in 2023 de rente alweer verlaagd worden.
Chinese middenklasse op rand van revolutie
In Europa gaan voorzichtig geluiden op over de komst van een nieuwe coronagolf maar het geplaagde Shanghai heeft de overwinning uitgeroepen op het coronavirus. Na geplaagd te zijn door nieuwe corona uitbraken, met als gevolg uitgebreide lockdowns, claimden de autoriteiten in Shanghai de overwinning op de lokale uitbraak. De belangrijke Chinese Hang Seng Tech index steeg op het nieuws met 5,8%.
Dat lijkt goed nieuws, maar op maatschappelijk vlak staat China misschien wel op de rand van een revolutie. De bevolking lijkt namelijk anders tegen de machthebber(s) aan te gaan kijken.
De autocratische macht waar de Chinese president Xi Jinping naartoe beweegt, heeft ervoor gezorgd dat er een grote middenklasse is ontstaan. Deze middenklasse had altijd maar één manier van functioneren: vol gas vooruit om het land verder uit te bouwen en door te ontwikkelen. Maar vorig jaar veranderde er iets. Jongeren kwamen in opstand, zetten zich af tegen hun ouders, en gingen het minimale doen om de eindjes aan elkaar te knopen.
Dankzij alle lockdowns en het zero-covidbeleid van president Xi Jinping, is er een derde stroming ontstaan: de stroming over hoe je China voorgoed kunt verlaten.
Online werd er na het invoeren van nieuwe restricties voor 3.000% meer gezocht op de zoekopdracht ‘Hoe te verhuizen naar Canada?’. De zoekterm ‘immigratie’ steeg met meer dan 440%. En dit is niet gek. Chinezen zijn met de aanhoudende kans van nieuwe uitbraken altijd in gevaar om in strenge lockdowns te komen waardoor zij niet kunnen werken, massaal moeten testen en worden gescheiden van vrienden en familie.
Chinees economisch herstel gestagneerd door zero-covidbeleid:
De mogelijke revolutie komt op een slecht moment voor het Chinese leiderschap. Door alle lockdowns is de economische groei al onder druk komen te staan. Voor dit jaar is er een groei van 4% voorspelt, dat is 4,1% minder dan een jaar eerder. Waar China in het eerste jaar van de corona-uitbraak alles onder controle leek te hebben, lijkt het nu af te glijden naar de verliezer op de langere termijn.
Onze verwachting voor juli
Buiten zal de zon schijnen, maar of dat op de beurs ook gaat gebeuren is nog maar de vraag. Als het herstel – waar we eind juni flitsen van hebben gezien – kan doorzetten, zou de rust kunnen wederkeren op de beurs. Enkele flinke rally’s hebben de koersen namelijk flink doen stijgen, maar desondanks bepalen de vele geopolitieke en economische ontwikkelingen het beurssentiment.
Zo duurt de oorlog in Oekraïne duurt inmiddels al meer dan 125 dagen, en dat heeft naast de onrust en onzekerheid in het land zelf voor hoge energieprijzen gezorgd in de rest van Europa. Prijzen die waarschijnlijk niet op de korte termijn gaan dalen maar wel doorsijpelen in alles waar we voor mogen betalen.
Op het gebied van renteniveaus is er op de korte termijn het risico dat centrale banken overreageren en de rente te snel verhogen. Maar op langere termijn wordt niet verwacht dat we met structureel hoge rentes te maken krijgen. Hetzelfde geldt voor de inflatie. Deze zal op langere termijn waarschijnlijk wat hoger blijven, maar wel meer toe bewegen naar de doelstelling van de centrale banken. Optimisten kunnen zich al vastklampen aan het positieve nieuws dat de stijging van industrieland Duitsland afgelopen maand al meeviel.
Nog maar een jaar terug rapporteerden we dat we in rustig vaarwater terecht waren gekomen op de beurs. Inmiddels verkeren we in woeliger water. Voor juli verwachten we dezelfde ontwikkelingen als dat we voor juni deden. Grote beleggers blijven vooral kijken naar de inflatieontwikkelingen. Want dat bepaalt momenteel de koers.
Zelf zien we genoeg potentie in de huidige markt om te profiteren van de huidige marktontwikkelingen. De beurs komt af en toe in een stroomversnelling terecht en af en toe maak je water. Maar als belegger is het belangrijk om in je achterhoofd te houden dat de koersen op de lange termijn tot op heden altijd zijn gestegen. Al biedt dat natuurlijk geen garantie voor de toekomst.
Maar soms moet er een stap terug worden gezet voordat er twee vooruit gezet kunnen worden. Blijf je maandelijks inleggen, dan koop je nu extra voordelig je beleggingen aan en profiteer je straks extra als de onzekerheid achter ons ligt en de blik verder op de (groene) toekomst wordt gericht.
