Het is inmiddels al lang geen verrassing meer: de rentestanden bevinden zich al jaren op een bijzonder laag niveau. Als fanatiek spaarder heb je het dan ook niet makkelijk: de rente die je van de bank ontvangt is al lange tijd minimaal.
Zo is een rente van 0,01% op je spaargeld tegenwoordig namelijk eerder regel dan uitzondering. Het is zelfs zo dat de eerste grootbank (ING) zijn rente voor de kleine spaarder (met een saldo tot €100.000) heeft verlaagd naar 0%.
Al bijna 10 jaar lang krijg je gemiddeld minder dan één procent rente op je spaargeld. Sparen levert weinig tot niets meer op en het is de vraag of het ooit nog iets gaat opleveren. Hoe dat zover is gekomen en of het ooit nog goed komt met de spaarrente zochten we uit.
Laten we beginnen bij het begin. Rente is de vergoeding die wordt ontvangen voor het uitlenen van geld en die betaald wordt door degene die het geld leent. Zo ontvang je rente van de bank op je spaargeld, maar ontvang je ook rente als je belegt in obligaties.
De rente weerspiegelt de kosten van het lenen van geld en vormt een cruciaal onderdeel van het economisch systeem. In veel landen is er sprake van een basisrente (deze wordt ook wel refirente genoemd). De basisrente is het tarief waartegen de centrale bank van het land (of regio) aan andere (retail)banken leent. Als die rente bijvoorbeeld 0,05% bedraagt, dan kan ING of de Rabobank voor 0,05% rente geld lenen van de Europese Centrale Bank (ECB).
Een centrale bank verhoogt en verlaagt dit tarief als reactie op economische omstandigheden. Als de economie snel groeit of de inflatie te hoog is, kan de centrale bank de rente verhogen. Dit leidt er op zijn beurt vaak toe dat retailbanken de rentetarieven waartegen ze lenen verhogen, waardoor de kosten van leningen stijgen.
Als de rente stijgt wordt het duurder om te lenen. Daardoor denken mensen en bedrijven wel een tweede keer na voordat ze een lening afsluiten. Hierdoor is er minder geld beschikbaar om goederen te kopen en om te investeren waardoor de economie minder snel zal groeien.
Maar doordat de rente stijgt wordt het ook aantrekkelijker om te sparen, je krijgt immers meer rente op het geld dat op je spaarrekening staat.
Aan de andere kant, als de groei van de economie vertraagt, kan de centrale bank de basisrente verlagen. Op hun beurt kunnen retailbanken hun tarieven verlagen, waardoor het aantrekkelijker wordt om geld te lenen en uit te geven, maar minder aantrekkelijk om het te sparen.
Nee. Er zijn tijden geweest dat je bij wijze van spreken slapend rijk werd als je spaarde. De gemiddelde variabele spaarrente was begin jaren 80 ongeveer 10% op jaarbasis. 11,6% is zelfs de hoogste rente ooit door een Nederlandse bank gegeven. Dat was in 1980. Een wereld van verschil met de spaarrentes van nu.
Sindsdien is de rente geleidelijk gedaald tot het niveau van nu: 0,01%. Hieronder een overzicht van de ontwikkeling van de 3-maands Euribor rente sinds begin deze eeuw:
3-maands Euribor rente:
Bron: Euribor Rates.
Daar zijn verschillende redenen voor. Zo is de kredietcrisis van 2008 van grote invloed op de stand van de huidige (spaar)rentes geweest. Waar de rente voor de crisis nog even de 5% aantikte (zie bovenstaande afbeelding), na de crisis kreeg je nog maar zo’n 1% rente op je spaargeld.
Maar de rente daalt niet uit zichzelf. De ECB, speelt daar een belangrijke rol in en kun je dus beschouwen als ‘boosdoener’.
De ECB is verantwoordelijk voor het monetaire beleid van de Europese Unie en bepaalt de hoogte van de rente. De ECB greep dan ook na de kredietcrisis in en verlaagde de rente. Maar wel met een doel. De ECB wil namelijk niet dat mensen sparen (wat mensen juist wel gaan doen in tijden van crisis), maar juist geld uitgeven. Ze kopen producten en maken gebruik van diensten, en dat is dan weer goed voor de economie.
Een andere oorzaak van de lage rentes is de lage inflatie waar we de afgelopen jaren mee te maken hadden. Inflatie is het duurder worden van producten of diensten. Daardoor stijgen de prijzen gemiddeld en heb je dus meer geld nodig om iets te kopen.
De Europese Centrale Bank ziet het liefst een inflatie van zo’n 2% per jaar. Een lage inflatie is gunstig voor de economie omdat het consumenten stimuleert om goederen en diensten te kopen. Inflatie zorgt er namelijk voor dat geld minder waard wordt waardoor consumenten geneigd zijn om aankopen niet uit te stellen en dat lenen aantrekkelijker wordt waardoor mensen meer te besteden hebben.
Als de rente wordt verhoogd, wordt het voor bedrijven en consumenten duurder om geld te lenen, dus daarmee koel je de economie af en dat staat haaks op het beleid van de ECB.
Spaarrentes Rabobank in 1982.
De spaarrente die je ontvangt op je spaarrekening is sterk afhankelijk van het beleid van de ECB. Het beleid van de ECB is er momenteel op gericht om de economie nog een lange tijd te ondersteunen om het herstel uit de coronacrisis door te zetten. Daarbij maakt het de ECB niet veel uit dat de inflatie tijdelijk hoger is dan de gewenste 2%. De centrale bankiers benadrukken namelijk dat ze het oké vinden als de inflatie tijdelijk wat hoger uitkomt voordat ze hun steun gaan afbouwen.
De verwachting is dat de rentes pas gaan stijgen als uit de prognoses voor de inflatie blijkt dat deze zich langdurig boven de 2% gaat bevinden. En daar is nu een behoorlijke discussie over gaande. Want de ECB roept al lange tijd dat de huidige inflatie tijdelijk is en dat ze verwachten dat deze op korte termijn weer zou afnemen.
Maar hoe tijdelijk is tijdelijk? Het lijkt nu toch wel langer te duren dan vooraf verwacht maar het is een complexe situatie. De hoge inflatie wordt namelijk vooral gedreven door de hoge grondstofprijzen en vele tekorten. Nu wereldwijd de economie weer is opgestart na de coronapandemie neemt de vraag naar producten enorm toe, bijvoorbeeld naar bouwmaterialen, metalen en elektronische chips. Maar fabrikanten hebben in de coronapandemie de productiecapaciteit juist verminderd. Daardoor ontstaan er nu grote tekorten, wat de prijzen flink doet opdrijven.
De verwachting is dat als die tekorten uiteindelijk worden ingelopen ook de inflatie daalt. Het niveau waar naar de inflatie daalt bepaalt het beleid van de ECB. Daalt de inflatie naar een niveau boven de 2% dan kunnen we renteverhogingen verwachten. Daalt de inflatie tot rond de 2% of zelfs tot onder de 2%. Dan blijft sparen weinig tot niets opleveren en is het slim om opzoek te gaan naar andere manieren om rendement te behalen op je spaargeld.
Thomas verdiept zich graag in ingewikkelde beleggingsmaterie. Door zijn creativiteit kan hij een verhaal altijd op de Semmie-manier overbrengen op de lezer: helder, toegankelijk en to-the-point.
Wij beleggen voor jou. Met helder inzicht in onze beleggingskeuzes, één duidelijke fee en eerlijk rendement.
Hoe werkt het