Typisch Hollands zomerweer overheerst op de beurs

De wisselvalligheid op de beurs van afgelopen maand laat zich goed vergelijken met typisch Hollands zomerweer: zonnige beursdagen die worden afgewisseld met perioden waarin de bewolking en regen de overhand hebben.

Beleggers zagen het afgelopen maand vaak zonnig in, waarna berichten over economische vertraging de stemming wat dempten. Na positieve berichten over een stop op verdere renteverhogingen stegen de beurzen, en Semmie’s portefeuilles, uiteindelijk verder. De maand werd zodoende toch nog zomers afgesloten.

Renteverhogingen lijken hun plafond te hebben bereikt

Er kwam een kwartje (0,25%) bij. En dat moet voorlopig de laatste renteverhoging zijn die de Amerikaanse centrale bank (de Fed) doorvoert om de structureel hoge inflatie te beteugelen. Dat maakte de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, Jerome Powell, vorige week bekend.

De Fed probeert de economische vraag af te remmen door lenen duurder te maken, met als doel de inflatie te temperen. Deze maatregel zou ervoor moeten zorgen dat de prijzen niet meer zo snel stijgen. Er bestaat echter het risico dat de Amerikaanse economie in een recessie belandt als gevolg van de afnemende vraag.

Gelukkig is er een positieve ontwikkeling op het inflatiefront gaande, aangezien de inflatie in de VS in juni sterk is afgenomen tot 3 procent. Dit is het laagste niveau in ruim twee jaar. Hierdoor lijkt de dringende behoefte om de rente na juli verder te verhogen te zijn afgenomen.

Amerikaanse inflatie daalt naar ‘normalere’ niveaus

In zijn toelichting maakte Powell nogmaals duidelijk dat het bestrijden van de hoge inflatie het belangrijkste doel van de Fed blijft, en dat het beleid van renteverhogingen zijn vruchten afwerpt. Powell plaatste echter wel een belangrijke kanttekening bij zijn uitspraak: wanneer de inflatie toch langer dan verwacht hoog blijft, wordt de rente toch verder verhoogd.

Het afgelopen jaar heeft de Fed al aanzienlijk ingegrepen om de inflatie te bestrijden. Vanaf juni vorig jaar heeft het vier grote renteverhogingen doorgevoerd om de economie af te remmen. Dit jaar doet de Fed het wat rustiger aan, in juni van dit jaar heeft de Fed voor het eerst in lange tijd de rente ongewijzigd gelaten. Maar met de rentestijging van juli is het rentetarief gestegen naar een bandbreedte van 5,25 tot 5,50 procent, het hoogste niveau sinds 2001.

De renteverhoging van 0,25% kwam uiteindelijk niet als een verrassing. Beleggers hadden al op deze stap geanticipeerd en reageerden positief dat hun verwachting overeenkwam met het beleid van de Fed. Beurskoersen vonden vervolgens hun weg verder omhoog.

Big tech werd te groot: Nasdaq grijpt in

De allergrootste technologiebedrijven (big tech) zijn te groot geworden. In onze vorige Marktupdate beschreven we al dat een aantal van deze bedrijven, die ook wel de ’Magnificent Seven’ worden genoemd, in 2023 enorme koersstijgingen hebben laten zien.

Grote technologiebedrijven, waaronder NVIDIA en Microsoft, plukken de vruchten van de snelle ontwikkelingen op het gebied van Artificial Intelligence. Echter, hun dominantie wordt nu deels beteugeld door een bijzondere actie van de grote technologiebeurs Nasdaq. De Nasdaq 100-index, bestaande uit de 100 grootste Amerikaanse technologiebedrijven, wordt opnieuw in evenwicht gebracht. De technologiereuzen Microsoft, Amazon, NVIDIA, Apple, Tesla, Meta en Alphabet zijn zo groot geworden dat de index uit balans is geraakt.

Het regelmatig aanpassen van een index, oftewel herbalanceren, is belangrijk om ervoor te zorgen dat de verhoudingen van individuele bedrijven in de index overeenkomen met hun huidige marktwaarde. Dit zorgt voor een nauwkeurige weergave van hoe de markt presteert en vermindert risico’s doordat de index te afhankelijk wordt van de prestaties van enkele bedrijven. Ook zorgt herbalanceren ervoor dat een beleggingsfonds of ETF die de index volgt, trouw blijft aan zijn beleggingsdoelstellingen. Hierdoor blijft de index relevant en nuttig als referentie voor beleggers.

De belangrijkste aanpassingen vinden plaats bij bedrijven die in 2023 de sterkste stijging hebben laten zien: de Magnificent Seven dus. De speciale herbalancering verminderde het portefeuillegewicht van deze groep van bijna 55% tot ongeveer 43% van de index.

Invloed herbalancering op gewicht in Nasdaq 100-index

Hoewel het verschil klein lijkt, heeft het een grote impact. De index wordt namelijk gebruikt als een benchmark voor beleggingsfondsen en ETF's wereldwijd. Deze beleggingsfondsen en ETF’s volgen de index en proberen de ratio 1 op 1 te kopiëren. Een herweging heeft dan ook flinke invloed op de aandelen van de bedrijven om wie het gaat.

Fondsen die de Nasdaq 100-index volgen, zullen een deel van hun hoogste posities in de portefeuille moeten verkopen volgens de voorschriften van de index. Het vrijgekomen geld zal vervolgens worden geïnvesteerd in andere aandelen binnen de portefeuille.

Zo ook bij de populairste ETF die deze index volgt: de Amerikaanse Invesco QQQ. Microsoft heeft hierin een weging van 10% van de totale waarde, die op het moment van schrijven meer dan $200 miljard bedraagt. Tijdens zo'n herverdeling moeten naar schatting meer dan $5 miljard aan Microsoft-aandelen worden verhandeld, en dat is slechts voor één ETF. In Europa zijn er ongeveer 10 ETF's die deze index volgen, met een totale waarde die snel oploopt tot ongeveer €25 miljard.

Een herbalancering brengt dus enorme geldstromen in beweging.

Europese Centrale Bank volgt trouw het beleid van de Fed

Ook de Europese Centrale Bank (ECB) verhoogde nogmaals de rente met 0,25%. Het renteniveau steeg daarmee naar 3,75%. Deze renteverhoging kwam voor beleggers, net als die van de Fed, niet als een verrassing. De voorzitter van de ECB, Christine Lagarde, had bij eerdere persconferenties namelijk al laten doorschemeren dat deze renteverhoging eraan zat te komen.

Of de centrale bank doorgaat met verhogen van de rente is de vraag: “We zijn open-minded. Het kan zijn dat we de renteverhogingen pauzeren, maar het kan ook zijn dat we de rente nog eens verhogen. We zijn in ieder geval vastbesloten om de inflatie terug te brengen naar 2 procent”, aldus Lagarde. Voornamelijk de economische data die de aankomende periode naar buitenkomt moet richting geven voor de centrale bank.

In tegenstelling tot de Fed, die fungeert als centrale bank voor één land, heeft de ECB het lastiger. Haar beleid strekt zich uit over meerdere landen. Het is dan ook een uitdaging voor de Europese Centrale Bank om één uniform rentebeleid te voeren, vanwege de economische verschillen tussen die Europese landen. Europa wordt vaak ingedeeld in noordelijke en zuidelijke landen, die elk hun eigen economische situatie hebben. Noordelijke landen, zoals Duitsland en Nederland, hebben een relatief sterke en stabiele economie met lagere schuldniveaus. Aan de andere kant hebben zuidelijke landen, zoals Italië, Griekenland en Spanje, te maken met aanzienlijk hogere schuldenlasten.

Wanneer de ECB een algemeen rentetarief vaststelt, kan dit leiden tot ongelijke gevolgen voor de economieën in verschillende delen van Europa. Als de ECB de rente verhoogt om de inflatie in toom te houden, kunnen de zuidelijke landen met hoge schulden daar zwaarder door worden getroffen. Hogere rentekosten kunnen de financiële stabiliteit van deze landen in gevaar brengen en de economische groei belemmeren. Tegelijkertijd kan een te lage rente in noordelijke landen leiden tot oververhitting van hun economieën en een mogelijk oplopende inflatie. Het vinden van een evenwicht tussen de behoeften van de diverse Europese landen is dus een complexe taak voor de ECB. Het vergt een zorgvuldige afweging om te voorkomen dat het rentebeleid de economische ongelijkheden tussen noordelijke en zuidelijke landen verder vergroot, en om de Europese economie als geheel te ondersteunen.

Lagarde benadrukte dat het besluit om de rente nogmaals te verhogen unaniem was. Dat betekent dat ook de vertegenwoordigers uit de Zuid-Europese landen niet tegen waren, en dat ook zij de noodzaak van de renteverhoging inzagen.

Ondertussen is het voor buitenstaanders op dit moment lastig om te beoordelen of het beleid van de centrale bank succesvol uitpakt. Het afremmen van de economie is deels gelukt. Maar de arbeidsmarkt en inflatie zijn nog niet op de gewenste niveaus. Op basis van de data besluit de ECB in september wat haar beleid gaat worden. Alle kaarten liggen daarbij nog op tafel.

Rusland laat twee gezichten zien bij afspraken omtrent graandeal

Aan het front staan beide landen loodrecht tegenover elkaar, maar op handelsvlak deden beide landen zaken. Rusland en Oekraïne sloten vorig jaar een graandeal: een deal die ging over de uitvoer van Oekraïense landbouwproducten, met name graan, via de Zwarte Zee. Rusland heeft besloten om de graandeal met Oekraïne niet te verlengen, maar stelt nieuwe eisen voordat ze een nieuwe overeenkomst willen sluiten.

Oekraïne is een van 's werelds grootste exporteurs van graan. Tijdens de oorlog met Rusland kwam de graanuitvoer vorig jaar bijna tot stilstand vanwege de bezetting van Oekraïense havens en het hinderen van scheepvaart door Rusland.

Er was bezorgdheid dat miljoenen kilo's graan zouden bederven in Oekraïense opslagsilo's, terwijl elders in de wereld mensen honger leden. Deze zorgen werden weggenomen toen beide landen een jaar geleden in Turkije een akkoord sloten.

Dankzij dit akkoord mochten Oekraïense schepen weer graan vervoeren over de Zwarte Zee. Om te voorkomen dat wapens of andere verboden goederen het land binnenkwamen, werd afgesproken dat alle schepen geïnspecteerd zouden worden bij de haven van Istanbul.

De deal is meerdere keren verlengd, maar nu niet meer. Rusland is nu van mening dat Oekraïens graan zonder problemen kan worden geëxporteerd via de Zwarte Zee, terwijl Russische landbouwbedrijven lijden onder internationale sancties. Hoewel Russische voedselexporteurs niet direct onder westerse sancties vallen, ervaren ze toch handelsbelemmeringen door deze strafmaatregelen.

Het is voor Russische agrarische bedrijven namelijk zeer moeilijk om handel te drijven doordat vele Russische banken niet langer zijn aangesloten op het SWIFT-betalingssysteem: het systeem dat internationale betalingen regelt.

Er wordt verwacht dat wanneer een deal uitblijft, dat de prijzen wereldwijd omhoog gaan. Dat zal iedereen merken, maar de armste landen het meest. Dankzij de graandeal heeft Oekraïne het afgelopen jaar namelijk bijna 33 miljoen ton maïs, tarwe en andere granen kunnen exporteren, voornamelijk naar minder welvarende landen in Afrika, Azië en het Midden-Oosten. Ook in het Westen, dat eventuele prijsstijgingen beter kan opvangen, zullen de gevolgen zichtbaar zijn: en dan is de prijs van brood al aan het stijgen.

Dat Rusland zegt dat de deal oneerlijk is voor hen, is volgens experts echter niet de echte reden dat ze uit de deal stappen: Rusland is namelijk ook gestart met het bombarderen van verschillende havensteden in Oekraïne. Naast gebouwen werden ook onder meer opslagplekken voor graan gebombardeerd. Oekraïne lijdt zodoende economische schade, terwijl Rusland juist haar graan tegen hogere prijzen kan verkopen. De graanprijs is de afgelopen week dan ook sterk gestegen.

Graanprijs blijft beweeglijk sinds Russische inval

De stijging van de graanprijs is de laatste toevoeging aan de lange lijst van economische gevolgen die de Russische invasie van Oekraïne met zich mee heeft gebracht.

Nieuwe poging China om economie te stimuleren

In China heeft de regerende communistische partij wederom aangegeven actie te gaan ondernemen om de haperende economie te stimuleren. Zo willen ze de consumentenbestedingen aanjagen, de werkloosheid aanpakken en de vastgoedsector steunen.

Amerikanen en Europeanen zouden ervoor tekenen, maar in China is het een serieus probleem: de daling van de inflatie. De inflatie in China zakte in juli namelijk naar 0%. Dat kwam vooral door de afnemende vraag naar Chinese producten.

Het binnenlandse consumentenvertrouwen in economisch herstel heeft een flinke deuk opgelopen en daardoor houden consumenten de hand op de knip. In maart vertoonden de detailhandelsuitgaven nog een groei van 12,7 procent, maar in juni is deze groei afgenomen tot slechts 3,1 procent.

Dit scenario kan China in een neerwaartse spiraal brengen, omdat zowel consumenten als investeerders steeds minder vertrouwen hebben in het herstel van de economie. Het gebrek aan sterke groei vormt tevens een uitdaging voor de wereldeconomie, aangezien veel hoop gevestigd was op China als motor voor wereldwijd herstel. Van een snel herstel van de Chinese economie profiteert ook de rest van de wereld: China heeft namelijk de op een na grootste economie ter wereld.

Om de economie uit het slop te halen wil de communistische partij de consumptie van auto's, elektronische producten en meubels stimuleren, en de consumptie van diensten zoals sport, vrije tijd en cultureel toerisme bevorderen.

Ook de vastgoedsector heeft een boost nodig. De afgelopen twintig jaar hebben regionale overheden onder druk gestaan om bij te dragen aan economische groeidoelen, en daarom hebben ze op grote schaal landrechten verkocht aan projectontwikkelaars. Dit heeft samen met het door hogere instanties opgelegde urbanisatiebeleid geleid tot een ongekende bouwwoede, waarbij mensen op het platteland gedwongen werden om hun grond te verlaten in ruil voor een goedkoop huis in de stad.

Dat beleid werkte min of meer, totdat de Chinese regering in 2021 plotseling de schuld begrensde die projectontwikkelaars mochten hebben. Ook zette de regering een limiet op de bedragen die banken mochten uitlenen. Die nieuwe regels waren bedoeld om het creatieve boekhouden door projectontwikkelaars te beëindigen, waarbij ze hun ene schuld met de andere konden compenseren.

Chinese ontwikkelaars bouwen structureel meer dan dat ze verkopen

Met de invoering van nieuwe regels werd deze praktijk beperkt en ontstond er plotseling een tekort aan beschikbaar kapitaal voor lopende projecten, wat de hele vastgoedsector in de problemen bracht. Het werd een enorm probleem, omdat de vastgoedsector – van meubelboulevards tot betonmolenfabrikanten en van makelaars tot vastgoedinvesteerders – bijna een derde van China's economie vertegenwoordigt.

Het beleid van de Chinese regering bracht een van China’s grootste vastgoedbedrijven – Evergrande, dat gebukt ging onder een miljardenschuld – gevaarlijk dicht bij de afgrond. Een systeemcrisis werd afgewend, maar een tiental kleinere vastgoedbedrijven ging wel bankroet. Het vertrouwen in de sector, dat in China traditioneel hoog is, kreeg ook een klap. De woningverkopen daalden vorig jaar met 50 procent. De huizenprijzen in tal van miljoenensteden kelderden. En in het hele land kwamen vastgoedprojecten stil te liggen.

Nu maakt de Chinese regering het makkelijker om huizen te kopen. Volgens een artikel op de website van het Ministerie van Huisvesting en Stedelijke Plattelandsontwikkeling omvatten de geplande maatregelen het versoepelen van de aankoopbeperkingen voor mensen die een tweede huis willen kopen, en het verlagen van de aanbetaling voor starters op de huizenmarkt.

Om het beleggers die in vastgoed wilden investeren lastiger te maken, had China het aanvankelijk veel moeilijker gemaakt voor mensen om een tweede huis te kopen. De Chinese regering gebruikte dan ook altijd de zin dat 'huizen bedoeld zijn om in te wonen, niet om mee te speculeren', wat beleggers angst inboezemde. In de laatste verklaring die de Chinese regering gaf over de staat van de vastgoedmarkt ontbrak deze zin, wat voor opluchting bij beleggers zorgde. Beleggen in de Chinese vastgoedmarkt lijkt weer interessant te worden. Vorige week steeg de Hang Seng Mainland Properties Index, waarin grote Chinese ontwikkelaars zijn genoteerd, dan ook in één dag met ruim 14%.

Japanse centrale bank verrast met beleidswijziging

Het beleid van de Amerikaanse en Europese centrale bank was weinig verrassend voor beleggers: hun renteverhoging was volgens verwachting. Aanpassing in het beleid van de Bank of Japan (BoJ), de Japanse centrale bank, kwam echter wel als een verrassing.

De BoJ staat bekend om haar stimulerende beleid, omdat de Japanse economie veel moeite heeft om te blijven groeien. Zodoende heeft de Japanse centrale bank een speciaal instrument het leven in geroepen: yield curve control.

De yield curve control is een uniek beleidsinstrument dat in Japan wordt gebruikt en als doel heeft om de effectiviteit van het monetair beleid te vergroten, vooral wanneer het traditionele rentebeleid zijn grenzen heeft bereikt en niet verder effectief is. Deze aanpak is een essentieel onderdeel geworden van de Japanse monetaire beleidsmaatregelen om de economie te ondersteunen en de inflatie op het gewenste niveau te brengen.

Met yield curve control wil de BoJ de rente op staatsobligaties laag houden om gunstige financieringsvoorwaarden te bieden voor bedrijven en huishoudens. Dit moet lenen en investeringen aanmoedigen, consumptie stimuleren en zo de economische groei ondersteunen. Door de rentecurve af te vlakken en een stabiele en voorspelbare renteomgeving te creëren, hoopt de BoJ ook het risico van deflatie te verminderen en de inflatie naar het streefniveau te brengen.

De centrale bank kondigde aan om in plaats van 0,5% rente, de maximale rente te verhogen naar 1%. Markten reageerden direct. De rente op staatsobligaties steeg dan ook direct naar een niveau wat sinds 2014 niet meer is gezien. De hoofdreden voor deze stap van de Japanse beleidsmakers is ook hier de ontwikkeling inflatie. De inflatie stijgt sneller dan gewenst en is ook hardnekkiger dan op voorhand verwacht. De centrale bank die met die limieten in feite de hoogte van de rente controleerde, lijkt daarmee een hogere marktrente toe te staan.

Typisch Hollands zomerweer op de beurs

Met de aankondiging van centrale banken om voorlopig geen directe renteverhogingen door te voeren (op de BoJ na), breekt er voor beleggers een nieuwe periode aan. Een periode waarin vooral de ontwikkeling van de economieën nauwlettend zal worden gevolgd. We zien positieve ontwikkelingen die vertrouwen geven, zoals een herstellende huizenmarkt en een goed presterende economie in de Verenigde Staten. De inflatie is natuurlijk dalende maar toch bestaat het risico dat de inflatie weer snel oploopt als centrale banken de economie niet voldoende hebben afgeremd.

Aan de andere kant is het voornamelijk afwachten hoe de economie de renteverhogingen zal opvangen, er zijn al indicatoren dat de economieën aan het afkoelen zijn. Het vertrouwen van producenten neemt al vier maanden op rij af, omdat het aantal orders afneemt. Ook de bouwsector lijkt het volgend jaar zwaar te gaan krijgen en daarnaast is het aantal faillissementen al drie maanden op rij toegenomen.

Aantal uitgesproken faillissementen neemt toe

De rente remt de economische activiteit dus af. Toch zal de impact van die stijgende rente niet door iedereen worden gevoeld. Veel bedrijven en consumenten hebben namelijk hun leningen voor langere periodes tegen een lage rente afgesloten, en daardoor zullen de huidige renteverhogingen voornamelijk worden gevoeld door een relatief kleine groep. Het merendeel van zowel de bedrijven als consumenten, lijkt daardoor op korte termijn weinig tot geen gevaar te lopen.

Bovendien lijken de bedrijfswinsten nog steeds op peil te blijven en in lijn te zijn met verwachtingen. Echter, de koersen zijn ook sterk gestegen, wat betekent dat de verwachtingen voor toekomstige prestaties hoog zijn. Niettemin weten bedrijven beleggers vooralsnog tevreden te houden.

Het typische Hollandse zomerweer waar we afgelopen maand me te maken kregen zagen we ook terug op de beurs: er was sprake van flink wat wisselvalligheid. Maar na positieve berichten over een stop op verdere renteverhogingen stegen de beurzen, en Semmie’s portefeuilles, uiteindelijk verder. De maand werd daardoor zonnig afgesloten.