Financiële markten uit winterslaap gehaald

2024 was echter ook een jaar met twee gezichten. Aan de ene kant presteerden aandelen – met name Amerikaanse aandelen – uitstekend. De inflatie daalde zienderogen, en er vond een belangrijke omslag plaats van renteverhogingen naar renteverlagingen.

Aan de andere kant blijven geopolitieke spanningen de prestaties van de beurzen beïnvloeden, en moet nog steeds rekening worden gehouden met het beleid van centrale banken. Dat laatste werd afgelopen maand duidelijk toen de Amerikaanse centrale bank beleggers wakker schudde door aan te geven dat de rente hoogstwaarschijnlijk minder vaak zal worden verlaagd dan eerder werd verwacht.

Fed zet de markt in beweging

De financiële markten werden in december 2024 flink opgeschud door het rentebesluit van de Amerikaanse centrale bank (Fed). Zoals verwacht verlaagde de Fed de rente met 0,25%. Deze stap sluit aan bij de huidige economische situatie: een Amerikaanse economie die nog steeds sterk presteert, terwijl de inflatie geleidelijk afneemt, maar nog niet op het gewenste niveau van 2% zit. Toch reageerden de markten negatief vanwege de toelichting die de Fed gaf bij het rentebesluit.

De centrale bank kondigde aan in 2025 slechts twee renteverlagingen te voorzien, in plaats van de eerder gesuggereerde vier. Dit zorgde voor teleurstelling onder beleggers die hadden gehoopt op een sneller versoepelingsbeleid. Tot overmaat van ramp wordt er nu zelfs gespeculeerd over een mogelijke renteverhoging, iets wat enkele maanden geleden nog onwaarschijnlijk leek.

Deze situatie benadrukt de onzekerheid en volatiliteit in de huidige economische omstandigheden. Hoewel de inflatie afkoelt, blijft deze boven de beoogde 2%. Tegelijkertijd blijft de arbeidsmarkt robuust, met lage werkloosheid en gestage loongroei. Het recente rentebesluit van de Fed en de bijbehorende toelichting haalden de financiële markten uit hun winterslaap, en beleggers werden wakker geschud; de hoop op snelle en forse renteverlagingen in 2025 lijkt onrealistisch. Dit roept de vraag op hoe dit beleid de economie en het bedrijfsleven zal beïnvloeden.

Hoewel de economie momenteel relatief stabiel is, brengt de aanstaande machtsoverdracht in februari nieuwe onzekerheden met zich mee. Met de terugkeer van Trump als president is de kans groot dat stimuleringsmaatregelen, zoals belastingverlagingen en verhoogde overheidsuitgaven, worden doorgevoerd. Hoewel deze maatregelen de economische groei kunnen aanjagen, kunnen ze ook leiden tot een stijging van de inflatie. Dit zou de Fed dwingen om haar beleid opnieuw te evalueren, mogelijk met een verkrapping in plaats van versoepeling.

Verenigd Koninkrijk kampt met economische uitdagingen

De economische situatie in het Verenigd Koninkrijk ziet er allesbehalve rooskleurig uit, zeker in vergelijking met de stabiele ontwikkelingen in de Verenigde Staten. Tussen juli en september bleef economische groei in het VK volledig uit, en ook de vooruitzichten voor de rest van het jaar stemden toen niet optimistisch. Het vertrouwen onder Britse bedrijven is laag, en voor 2025 lijkt de stemming niet veel beter te worden. Bedrijven zijn terughoudend met het aannemen van nieuw personeel en rekenen op lagere omzetten.

Een belangrijke factor hierbij is het huidige politieke klimaat. De huidige minister van Financiën, Rachel Reeves, heeft aangekondigd £25 miljard te willen ophalen bij Britse bedrijven. Dit wordt mogelijk gemaakt door een verhoging van de National Insurance Contributions (NICs), een belasting die werkgevers betalen voor hun werknemers. Deze bijdragen worden gebruikt voor de financiering van sociale zekerheid, zoals pensioenen en gezondheidszorg. Voor bedrijven betekent dit hogere kosten, wat hen ertoe aanzet de loonkosten streng te beheersen.

Daarnaast heeft de Bank of England besloten de rente niet te verlagen, waardoor deze op 4,75% blijft staan. Een uitdagende situatie voor een economie die al niet groeit. De centrale bank bevindt zich echter zelf ook in een lastige positie door de aanhoudende inflatie, die in december steeg naar 2,7%, het hoogste niveau in acht maanden. Vooral de stijgende lonen dragen bij aan deze inflatie.

Het is opvallend dat de Britse regering de kosten voor bedrijven verhoogt in een economisch uitdagende periode. Dit kan leiden tot minder winst of zelfs faillissementen bij bedrijven. Daardoor kunnen de belastinginkomsten van de overheid dalen, zoals minder vennootschapsbelasting en btw-opbrengsten. Tegelijkertijd kan de overheid meer geld kwijt zijn aan steunmaatregelen, wat de overheidsfinanciën onder druk zet. Als de inflatiedruk hoog blijft, waardoor de centrale bank de rente niet verder kan verlagen en de economie tegelijkertijd krimpt, kan dit voor een onwenselijke situatie zorgen voor de Britse economie. Het Verenigd Koninkrijk zal daarmee wel eens met een valse start kunnen beginnen aan 2025.

Handelsoorlogen VS raken ook Nederland

De handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China bereikte in december 2024 een nieuw hoogtepunt. Na zijn verkiezingsoverwinning kondigde Donald Trump aan hogere importtarieven te heffen op goederen uit Mexico, Canada en China. Voor producten uit Mexico en Canada dreigt Trump met tarieven van 25%. Voor Chinese producten dreigde hij zelfs met een tarief van 60%. Voor Europa en de rest van de wereld stelt hij een tarief van 10% voor. Dit leidde tot een waardedaling van de munten in de getroffen landen, en China en andere landen bereidden zich voor op tegenmaatregelen. Er wordt verwacht dat ze met een kwartaal vertraging gelijke tarieven gaan heffen op de invoer van goederen uit de VS.

De dreigende escalatie van de handelsoorlog heeft gevolgen voor de wereldwijde economische groei. De verhoogde invoertarieven zouden de invoer van goederen van alle landen remmen.

Ook voor de Nederlandse economie zijn de gevolgen potentieel groot. Allianz Trade voorspelde dat bij een hevige handelsstrijd tussen de VS en China, de Nederlandse exportwinst in 2025-2026 ruim 15 miljard dollar lager zou uitvallen dan eerder verwacht.

Mocht de Verenigde Staten ook met Europa in een handelsoorlog komen, dan kan dat de Nederlandse economie nog verder raken. De Nederlandsche Bank (DNB) voorspelt dat de gevolgen van een escalerend handelsconflict vooral in 2026 merkbaar zullen zijn, waarbij de verwachte economische groei vrijwel volledig zou kunnen verdampen. Dit heeft verschillende implicaties voor Nederland.

Ten eerste zal de export naar de VS teruglopen, wat een directe impact heeft op bedrijven die afhankelijk zijn van deze markt. Daarnaast kan een escalatie van een handelsoorlog zorgen voor dalende aandelenkoersen, wat het vertrouwen van beleggers, investeerders en consumenten ondermijnt. Deze onzekerheid wordt verder versterkt door andere geopolitieke spanningen, zoals de oorlog in Oekraïne en onrust in het Midden-Oosten. Wanneer het consumentenvertrouwen afneemt, zullen ook de bestedingen afnemen. Dit kan resulteren in lagere omzetcijfers voor bedrijven en een afname van economische activiteit. Bovendien kunnen kredietverstrekkers hogere rentes gaan vragen, waardoor bedrijven meer kosten maken voor het financieren van hun activiteiten.

Voor 2025 verwacht DNB nog een beperkte economische groei van 1,5%, vooral dankzij stijgende koopkracht door hogere lonen die sneller stijgen dan de inflatie. Echter, in 2026 zou deze groei kunnen dalen tot slechts 0,4%. De inflatie van 3% ligt boven het Europese gemiddelde en DNB waarschuwt dat dit niet het nieuwe normaal moet worden, omdat het de koopkracht en concurrentiepositie van Nederland kan uithollen. De combinatie van deze factoren maakt duidelijk dat de Nederlandse economie kwetsbaar is voor de gevolgen van een escalatie in de handelsoorlog tussen grote wereldmachten.

Europese gasvoorraden onder druk

De Europese gasvoorraden zijn in rap tempo aan het afnemen. De huidige verbruikssnelheid is vergelijkbaar met die van 2021, toen er sprake was van (flinke) tekorten. Dit jaar speelt mee dat de temperaturen kouder zijn en de toevoer via zee lager ligt. Daarnaast is er weinig zon en minder wind, waardoor de opwekking van elektriciteit achterblijft. Tussen september en mid-december zijn de voorraden met zo’n 19% gedaald, terwijl dit de afgelopen twee jaar onder de 10% bleef.

Desondanks lijken de voorraden op dit moment nog voldoende te zijn, met zo’n 75% van de totale capaciteit beschikbaar. Dit ligt net boven het gemiddelde van de afgelopen tien jaar. Het gaat hier niet zozeer om wat er deze winter nog gaat gebeuren, maar om de voorbereiding op volgende winter. Het is essentieel dat de voorraden in de zomer weer op peil kunnen worden gebracht. Zo niet, dan dreigen er prijsstijgingen in 2025.

Een andere zorg is de mogelijke afname van Russische gasleveranties naar landen in Oost-Europa. De gaspijpleiding door Oekraïne heeft een contract tot 2025, maar Oekraïne is voornemens dit niet te verlengen. Deze pijpleiding levert voornamelijk gas aan landen als Oostenrijk en Slowakije, die vaak meer dan 50% van hun gasbehoefte uit Rusland halen. Dit heeft de Slowaakse premier ertoe aangezet Poetin te bezoeken, gezien de huidige situatie. Omdat deze landen weinig infrastructuur hebben om gas via zee te importeren, wordt het lastig een alternatief te vinden.

Deze situatie kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de Europese economie. De energieprijzen zullen mogelijk verder stijgen, wat de kosten voor bedrijven verhoogt en consumenten meer zal belasten. Dit kan leiden tot vertragingen in de economische groei, hogere inflatie en een afname in het consumentenvertrouwen. Vooral in landen die sterk afhankelijk zijn van Russische gasleveringen, zoals Slowakije en Oostenrijk, kan de energiecrisis de al fragiele economische situatie verder onder druk zetten. Als de gasprijzen blijven stijgen, zou dit de productiekosten voor veel sectoren verhogen en de uitgaven van consumenten beperken, wat de algehele economische activiteit zou kunnen afremmen. En dat terwijl de Europese economie het al lastig heeft.

Financiële markten uit winterslaap gehaald

Afgelopen maand werden beleggers door de Fed wakker geschud. Het vooruitzicht dat de beleidsrentes waarschijnlijk langer dan verwacht hoog blijven, leidde tot een aantal rode dagen op de beurs. Een deel van deze dalingen is wellicht te verklaren door winstnemingen. Veel beleggers hebben afgelopen jaar uitzonderlijke rendementen behaald en kunnen nu makkelijker eieren voor hun geld kiezen wanneer er een paar donkere wolken aan de horizon verschijnen.

Voor de aankomende maanden lijken we nog steeds te maken te hebben met dezelfde ontwikkelingen die we al enige tijd zien: geopolitieke spanningen, hardnekkige inflatie en de gezondheid van de Amerikaanse economie zullen de toon blijven zetten op de beurzen. Deze factoren blijven onzeker, en voorlopig is het nog niet duidelijk wanneer deze uitdagingen zullen afnemen.

Wat betreft de verwachtingen voor de toekomst, Semmie zal zijn visie voor 2025 binnenkort met je delen. Halverwege januari publiceren we onze vooruitzichten voor het komende beleggersjaar. We bespreken de belangrijkste thema’s die de markten waarschijnlijk zullen domineren en de mogelijke invloed die deze kunnen hebben op de financiële markten.

Hoewel we uiteraard onze voorspellingen kunnen doen, is het belangrijk te benadrukken dat we de richting van de financiële markten nooit kunnen voorzien. Of 2025 net zo uitzonderlijk zal zijn als 2024, kunnen we niet met zekerheid zeggen. Wat we wel weten, is dat de marktomstandigheden blijven veranderen, en dat het belangrijk is om te blijven realiseren dat je belegt voor de lange termijn. Hoe goed, of hoe minder goed, het ook gaat op de beurs.