De tweede golf van het coronavirus heeft de afgelopen maand zijn intrede gemaakt en de maatregelen zijn daardoor fors aangescherpt. De coronacrisis hield ook in september de markten in zijn greep en zorgde voor beweeglijke koersen. Ons kabinet ziet maar één mogelijkheid om de crisis het hoofd te bieden: investeren.
De maand september in het kort:
- In de troonrede benadrukte de regering dat er dit jaar niet bezuinigd wordt, maar juist wordt geïnvesteerd in baanbehoud, publieke voorzieningen, economische structuur en een schoner land, met een speciaal investeringsfonds van €20 miljard voor duurzame groei en welvaart via kennisontwikkeling, onderzoek, innovatie en infrastructuur;
- De toekomst van olie lijkt somber door dalende vraag en oliemaatschappijen zoals BP en Shell verschuiven naar duurzame energie om kosten te besparen;
- De rente blijft laag volgens de Fed, met voortdurende steunmaatregelen om de economie te stimuleren te midden van gezondheidscrises en onzekerheid.
Blik op de toekomst
Dit jaar was er geen gouden koets, geen uitbundige hoedjesparade en waren er ook geen zwaaiende oranje-vlaggetjes tijdens Prinsjesdag. Koning Willem-Alexander en Koningin Maxima kwamen met de auto naar de Grote Kerk en publiek was niet welkom langs de route. Ondanks het mooie weer was het in dat opzicht een sobere derde dinsdag van september.
In de troonrede die de Koning uitsprak, verdween die soberheid grotendeels. De blik ging naar de toekomst, en die toekomst begint nu. In dat besef heeft de regering dan ook besloten om investerend de crisis door te komen. Over bezuinigingen werd niet gesproken. Op één keer na dan. En dan nog om te benadrukken dat er juist niet bezuinigd wordt het aankomende jaar: “de regering maakt de keuze om in deze onzekere tijd niet te bezuinigen, maar juist te investeren in baanbehoud, goede publieke voorzieningen, en een sterkere economische structuur en een schoner land nu en straks.”
Het uitgangspunt van de regering is investeren om de economische gevolgen van het coronavirus te bestrijden. Bezuinigingen zouden de crisis alleen maar verergeren en dankzij een aantal goede jaren, waarin minder uitgegeven is dan gepland, heeft het kabinet geld tot zijn beschikking om ook juist die investeringen te doen. Deze investeringen worden op verschillende gebieden gedaan.
Uit de gepresenteerde miljoenennota blijkt dat er een bedrag van €20 miljard de aankomende 5 jaar wordt geïnvesteerd via een speciaal opgezet investeringsfonds: het Nationaal Groeifonds. Dit fonds heeft als doel om duurzame economische groei en welvaart te bewerkstelligen. Het geld wordt vooral geïnvesteerd in kennisontwikkeling, onderzoek en innovatie en infrastructuur.
Daarbovenop komt dat de NOW-regeling vanaf 1 oktober 3 keer met 3 maanden wordt verlengd. De NOW-regeling is bedoeld voor werkgevers die als gevolg van het coronavirus kampen met een omzetverlies van ten minste 20%. Zo blijft het kabinet bedrijven en banen die zwaar getroffen zijn door de coronacrisis voor een langere periode steunen.
Deze investeringen moeten ervoor zorgen dat de overheid juist weer bespaart op het gebied van sociale uitkeringen. Zo lagen de uitgaven van de overheid aan WW-lasten vorig jaar al op €4 miljard. En wordt verwacht dat er dit jaar al bijna €5 miljard aan WW-uitkeringen wordt uitgekeerd.
De toekomst van olie is troebel
Aardolie, ook wel het zwarte goud genoemd, is een van de meest waardevolle grondstoffen die we uit de grond halen. De grondstof is vooral aanwezig in landen in het Midden-Oosten, maar ook in Rusland, Canada, Verenigde Staten en Noorwegen. Deze landen halen een groot deel van hun inkomsten uit de export van olie. Ruwe olie zelf is nog onbruikbaar, maar moet in een raffinaderij bewerkt worden tot een product, zoals benzine, diesel of kerosine.
Sinds het uitbreken van de coronacrisis staat de prijs van olie onder druk, en de toekomst van het zwarte goud ziet er niet rooskleurig uit. De vraag is of het oliekartel OPEC de prijs op niveau kan houden.
Uitgerekend oliemaatschappij BP kwam afgelopen maand met het nieuws dat ze verwachten dat de groei van de vraag naar olie definitief voorbij is. In hun jaarlijkse ‘Energy Outlook’ beschrijven ze hoe ze verwachten dat de toekomst zich gaat ontwikkelen op het gebied van (duurzame) energie. Ze komen daarbij met 3 scenario’s:
2 van de 3 scenario’s richten zich op snelle en vergaande maatregelen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Dit zou betekenen dat de vraag naar olie, die in 2019 rond de 100 miljoen vaten per dag lag, nooit meer gehaald gaat worden. De vraag daalt stapsgewijs naar uiterlijk 55 tot 30 miljoen vaten per dag in 2050.
In het laatste scenario dat BP beschrijft dat alles min of meer blijft zoals het is. De daling van de vraag naar olie zou tijdelijk zijn en wanneer de crisis voorbij is gaan we weer terug naar het leven van voor corona. Investeringen worden dan weer gedaan en in combinatie met een extra vraag naar olie in opkomende markten vanwege de economische groei wordt verwacht dat de olievraag ook de aankomende 20 jaar rond de 100 miljoen vaten per dag blijft schommelen.
De afname van olie (en ook gas) ziet BP als de nieuwe werkelijkheid en het bedrijf probeert zich daaraan aan te passen door te investeren in duurzame energie. Zodoende wordt het bedrijf minder afhankelijk van de fossiele brandstoffen.
De Nederlands-Britse oliemaatschappij Shell gaat het voorbeeld van concurrent BP volgen. Met een herstructurering wil de gigant de kosten van het produceren van olie en gas met 40% verlagen, om op die manier geld te besparen. Zo kan het bedrijf haar activiteiten herzien en zich meer concentreren op de transitie naar duurzame energie. Een kostenverlaging daarvoor is essentieel. De marges zijn namelijk relatief laag in deze sector.
Wat deze transitie voor Shell ondersteunt is de verkoop van boorvergunningen in Alaska. Amper 5 jaar geleden, na jaren van exploratie en productie, besloot Shell te stoppen met olieboringen in het Noordpoolgebied. Dit tot vreugde van verschillende milieuorganisaties, die jarenlang fel hadden geprotesteerd tegen Shells activiteiten in de regio.
Tot op heden had Shell echter nog de boorvergunningen voor de regio in haar bezit. Door de toenemende druk van milieubewuste aandeelhouders en het vooruitzicht dat olie in de toekomst minder rendabel wordt is besloten dat zoeken naar olie in moeilijk begaanbare gebieden wordt gestaakt. Het financiële risico is te groot en dus worden de vergunningen verkocht. Shell gaat zich alleen nog richten op exploratie in gebieden waar het al actief is.
Olie- en gasanalist Jilles van den Beukel verwacht dat het slechts een kwestie van tijd moet zijn voordat andere oliemaatschappijen het voorbeeld van BP en Shell volgen: “grote beleggers zoals pensioenfondsen willen alleen investeren in bedrijven met een duurzaam profiel. Als de oliemaatschappijen hun aandeelhouders te vriend willen houden, zullen ze de omslag wel moeten maken.” Een hoopgevende ontwikkeling vinden we bij Semmie.
De rente blijft onverminderd laag
De Amerikaanse centrale bank Fed verwacht dat de rente de aankomende 3 jaar min of meer gelijk blijft. Daarmee handhaaft de Fed het huidige monetaire beleid. In dit beleid blijft de rente zich bewegen tussen de huidige bandbreedte van 0% tot 0,25% en gaat het opkopen van obligaties onverminderd door. Voor het opkopen van obligaties trekt de Fed $120 miljard per maand uit.
‘De voortdurende crisis in de gezondheidszorg weegt zwaar op de economische activiteit, werkgelegenheid en de inflatie op korte termijn, en vormt een risico voor de economie op de middellange termijn”, zo schreef de Fed in een verklaring.
De Fed verwacht het beleid pas te wijzigen op het moment dat maximale werkgelegenheid is bereikt en de inflatie op 2% zit en op weg is daarbovenuit te komen.
Met dit beleid – waar de rente onverminderd laag blijft – blijft de kurk waarop de beurzen onveranderd drijven, zijn werk doen. Bij een gebrek aan een goed alternatief is de verwachting dat koersdalingen worden opgevolgd door een razendsnel herstel dankzij de grote hoeveelheid geld die er beschikbaar is.
