Campingrally koelt af

De zomermaanden deden de beurzen aanvankelijk goed. De bodem van 2022 was bereikt en beurzen hadden de weg terug omhoog gevonden. Helaas werden zo'n beetje alle koersen omlaag gepraat door centrale bankiers. Hun boodschap? De strijd tegen de hoge inflatie is nog verre van gestreden.

In het kort:

• Nu president Bidens Inflation Reduction Act officieel van kracht is, is er enorm veel geld beschikbaar om de Verenigde Staten te verduurzamen
• De schaarste op de gasmarkt zorgt voor een enorm prijsopdrijvend effect en zorgt daardoor mede voor de hoge inflatie
• In tegenstelling tot veel (Westerse) centrale banken die de rentes juist verhogen, verlaagd de Chinese centrale bank juist de rente met als doel om de economie te ondersteunen
• Rusland heeft zes maanden na de inval in Oekraïne op economisch gebied nog weinig last van de sancties, maar dat kan gaan veranderen.
• Semmie houdt de ontwikkeling op de financiële markten goed in de gaten. Zeker in deze uitdagende tijden.

De Verenigde Staten gaat verduurzamen

Na de Senaat heeft ook het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden afgelopen maand voor de Inflation Reduction Act gestemd. Nu de Amerikaanse president Biden de wet afgelopen maand ook heeft ondertekend, kan de uitrol van het enorme miljardenplan dat de Verenigde Staten moet verduurzamen van start gaan.

De naam doet je misschien laten denken dat het wetsvoorstel voornamelijk gericht is op het verlagen van de inflatie, maar dat is niet per se zo. Het brede pakket aan maatregelen verhoogt sommige belastingen voor bedrijven, gaat belastingontwijking door rijke Amerikanen tegen en voorziet vooral grote investeringen op het vlak van gezondheidszorg, energie en klimaat.

Dankzij het wetsvoorstel zou er $369 miljard vrijgemaakt worden voor investeringen in energiezekerheid en het terugbrengen van de CO₂-uitstoot. Dat zal de energiekosten helpen drukken en de Verenigde Staten weer op het goede spoor zetten om zijn CO₂-uitstoot tegen 2030 met ongeveer 40% (ten opzichte van 2005) te verminderen.

Daarnaast is het de bedoeling dat er $288 miljard bespaard zal worden op medicijnkosten. De prijzen van geneesmiddelen op voorschrift moeten worden verlaagd en dit wordt straks mogelijk doordat de overheid de ruimte krijgt om te onderhandelen met farmaciebedrijven over medicijnprijzen.

Het instituut dat zijn pijlen wel heeft gericht op het omlaag krijgen van de inflatie is de Amerikaanse centrale bank, de Fed. Daarom werd er ook met spanning uitgekeken naar de toespraak die Fed-voorzitter Jerome Powell gaf tijdens de jaarlijkse Jackson Hole-conferentie.

Elk jaar komen centrale bankiers en academici uit de hele wereld samen in het kleine dorpje Jackson Hole om de jaarlijkse conferentie van de Fed bij te wonen. Tijdens deze conferentie wordt de huidige economische situatie geschetst en daarbij een passend beleid vastgesteld.

Inmiddels is de bijeenkomst uitgegroeid tot een van de belangrijkste momenten waar beleidsmakers hun visie op de toekomst delen. Beleggers keken dan ook met een hoge mate van interesse naar de uitspraken van de verschillende aanwezigen.

Powell had geen goed nieuws, het is namelijk kiezen tussen twee kwaden: om de inflatie onder controle te houden moet de rente omhoog. En dat zal pijnlijk worden voor bedrijven en huishoudens. Maar als hij dat niet doet, zal de schade aan de economie door de torenhoge inflatie nog veel groter zijn. Na zijn presentatie doken de beurzen in het rood: de stevige woorden van Powell gaven beleggers weinig vertrouwen voor de nabije toekomst.

Het Europese inflatieprobleem is vooral het resultaat van de hoge gasprijzen

In Europa zijn overheden nog steeds druk bezig om de gasvoorraden op peil te brengen. Dat gaat trager dan verwacht, omdat het Russische aardgasbedrijf Gazprom nog steeds maar 33 miljoen kubieke meter gas door de Nord Stream1-pijplijn blijft transporteren. Dat is ongeveer 20% van de normale capaciteit.

Daarom zijn Europese landen logischerwijs druk op zoek naar alternatieven om de winter (warm) door te komen. Vloeibaar aardgas (LNG) is een van die alternatieven en Europa is dan ook enorm actief op deze markt. Andere partijen zoals Japan en Zuid-Korea kijken met argwaan naar deze ontwikkeling, omdat ook zij afhankelijk zijn van LNG voor hun gasvoorraad. Inkopers in Aziatische landen die al contracten hadden afgesloten zijn door het enorme prijsopdrijvende effect in staat om de bestaande contracten te verkopen aan Europa, en ondanks dat ze daarvoor een boete krijgen, maken ze nog wel winst.

De schaarste op de gasmarkt zorgt voor een enorm prijsopdrijvend effect. Vaak wordt gezegd dat de hoge grondstofprijzen ten grondslag liggen aan de huidige hoge inflatie, maar zoomen we daarop in, dan is het vooral de gasprijs die hier debet aan is.

Ontwikkeling gasprijs en olieprijs in 2022 (procentueel):

In 2022 is de gasprijs namelijk met meer dan 200% gestegen. De stijging van de olieprijs is daarentegen een stuk ‘beschaafder’. Die is tot op heden met net geen 20% gestegen. Daarnaast zijn de hoog opgelopen wereldwijde voedselprijzen inmiddels flink aan het dalen. De benchmark voor de prijzen van voedselgrondstoffen is de afgelopen maanden begonnen aan een aanzienlijke daling, waarbij de prijzen van bijvoorbeeld graan, palmolie en suiker naar normale (vooroorlogse) niveaus daalden.

Of we daardoor goedkopere producten in de supermarkt zien is echter de vraag. Voor de productie van vele producten is namelijk toch echt gas nodig. En dus is de verwachting dat de inflatie nog wel langere tijd hoog zal blijven.

Als we kijken naar ons eigen land, is er weinig ruimte meer om de tegenspoed op te blijven vangen. Ondanks dat de Nederlandse economie in het tweede kwartaal van dit jaar met 5,3% groeide, zijn de vooruitzichten somber.

‘De Nederlandse economie is sterk uit de coronacrisis gekomen, maar het beeld is aan het kantelen’, schreef het Centraal Plan Bureau hierover. Door de vele prijsstijgingen van de afgelopen tijd gaan Nederlanders er flink op achteruit in de portemonnee. De koopkracht daalt dit jaar waarschijnlijk met gemiddeld 6,8%; iets wat in Nederland zeker decennia niet is voorgekomen. Daarbij is de verwachting dat er meer mensen dan ooit in armoede belanden.

Niet alleen in Nederland is het consumentenvertrouwen historisch laag, consumenten in heel Europa zien de toekomst somber in. Door de flinke prijsstijgingen verandert hun gedrag: ze kopen kleinere hoeveelheden of stellen aankopen uit. Daarnaast worden A-merken minder gekocht en de goedkopere huismerken juist meer.

Dankzij de coronacrisis zijn er spaarbuffers opgebouwd, maar de huidige hoge prijzen nemen daar flinke happen uit. En dan moet de winter nog komen. Dit is de periode waarin traditiegetrouw energiecontracten aflopen. Als er straks €200 extra per maand betaald moet worden, kunnen we wel stellen dat het vrijwel zeker is dat Europa in een recessie terecht gaat komen.

China doet het weer eens anders

Waar zo’n beetje alle centrale banken de afgelopen maanden de rente verhoogd hebben om de torenhoge inflatie te bestrijden, voert China beleid dat 180° de andere kant op lijkt te gaan. De Chinese centrale bank heeft namelijk opnieuw de rente verlaagd om de Chinese economie te ondersteunen en lenen makkelijker te maken.

Wereldwijde renteverhogingen door centrale banken:

Lockdowns als gevolg van het strenge Chinese coronabeleid, sombere economische verwachtingen wereldwijd en een slepende crisis in de vastgoedsector – een belangrijke groeimotor – hinderen de opleving van de economie die in juli had moeten plaatsvinden. In de hoop dat meer liquiditeit bedrijven aanmoedigt tot meer activiteit, zoals het aannemen van nieuw personeel, heeft de centrale bank vorige maand de rente voor leningen op middellange termijn aan de banken verminderd van 2,85% tot 2,75%. Deze verlaging dient als signaal aan de staatsbanken om tot een soepeler leenbeleid over te gaan.

Om de economische groei verder aan te jagen komt China ook met een pakket aan extra maatregelen. In totaal pompt de regering nog eens 1 biljoen yuan – zo’n €146 miljard – in de economie. Dit bedrag wordt vooral uitgegeven aan verbetering en vernieuwing van de infrastructuur.

Daarnaast kondigde de Chinese regering verschillende andere maatregelen aan. Zo ontvangen banken ruim €50 miljard om investeringen in infrastructuurprojecten te financieren. Dit bedrag komt bovenop de €50 miljard die eind juni al was beloofd.

De steun is ook gericht op energieopwekking. Door de grote droogte is er in China sprake van energieschaarste. De Chinese regering stelde dat energiebedrijven €30 miljard aan obligaties zullen mogen verkopen. Daarbovenop wordt €1.5 miljard aan subsidies aangeboden aan de landbouwsector.

Dat lijken flinke bedragen, maar marktkenners menen dat dit nieuwe pakket aan maatregelen niet voldoende zal zijn om de groei van de economie dusdanig aan te jagen om de officiële doelstelling van 5,5% groei in 2022 te halen.

Zes maanden sancties: hoe staat Rusland er nu eigenlijk voor?

24 augustus was het precies 6 maanden geleden dat de Russen Oekraïne binnenvielen. Westerse landen reageerden meteen met sancties om Rusland ‘pijn te doen’ en veel economen waren er snel uit: dankzij het enorme sanctiepakket dat werd opgelegd zou de Russische economie het enorm zwaar krijgen. De verwachting was dan ook dat het Russische Bruto Binnenlands Product (BBP) in 2022 met 15% zou gaan dalen.

Maar de Russische economie lijkt het veel beter te doen dan eerder werd gedacht en misschien ook wel werd gehoopt: de sancties lijken op economisch vlak tot op heden weinig impact te hebben.

Hierbij moet gezegd worden dat gerapporteerde data niet altijd betrouwbaar is. Veel partijen hebben hun banden met het land afgesloten waardoor de onderzoek intensiteit enorm is gedaald. Maar volgens cijfers is de Russische economie het afgelopen kwartaal met slechts 4% gekrompen.

Krimp Russische economie in tweede kwartaal minder groot dan vooraf werd gedacht

En alhoewel dit een percentage is wat door de Russen is gedeeld, en dus met een korreltje zout genomen moet worden, blijkt uit een inventarisatie van The Economist dat de Russische economie er wel degelijk beter voor staat dan eerder werd gedacht. De productie is snel hersteld, inflatieverwachtingen gedaald en het aantal sollicitanten per vacature gestegen.

Hier liggen een aantal redenen aan ten grondslag. Ten eerste houdt de Russische president Poetin zich niet bezig met de ontwikkeling van de economie en schuwt hij het nemen van rigoureuze maatregelen niet. Na de inval verloor de lokale munt, de roebel, ruim 30% van zijn waarde. Door de rente van 9,5% naar 20% te verhogen, bleef de munt aantrekkelijk voor Russen en werd deze niet ingeruild voor euro’s of dollars. Inmiddels krijg je meer dollar voor je roebel dan vóór de oorlog.

Daarnaast is het moeilijk om voor te stellen, maar crisis en onzekerheid is ingeburgerd in het Russische bestaan. De huidige economische crisis is de 5^e in 25 jaar. Russen raken dus niet meer in paniek van een crisis meer of minder en daarnaast vertelt de staatsmedia dat er niets aan de hand is en alles goed gaat.

Tot slot zijn daar de inkomsten uit grondstoffen, waar Rusland van profiteert. Rusland heeft sinds het begin van de oorlog meer dan $85 miljard aan fossiele brandstoffen verkocht aan Europa en door de stijgende energieprijzen maakt het daar dus enorme winsten op.

Raken we de Russen dan helemaal niet? Ja, de economie staat wel degelijk onder druk. Dat komt allereerst omdat Rusland voor een groot deel afhankelijk is van westerse machines. Deze zijn op korte termijn nog wel te missen, maar doordat deze op de lange termijn niet meer worden geleverd, krijgt de productie uiteindelijk wel een enorme knauw. Geen machines betekent namelijk geen productie.

Daarnaast zijn er volgens topeconoom Itskhoki signalen dat de Russische begroting stilaan in het rood aan het gaan is. Als dat gebeurt, is het voor de Russische overheid heel moeilijk om dat tekort gefinancierd te krijgen. En dan moet de keuze gemaakt worden of de oorlog of de economie gefinancierd wordt.

Campingrally koelt af

De zomervakantie is inmiddels afgelopen, scholen zijn weer begonnen en ook beleggers moeten weer aan de bak. De zomerperiode is vaak een iets rustigere periode op de financiële markten, omdat er minder gehandeld wordt als men op vakantie is.

Desondanks heeft de zomer de beurzen goed gedaan en ontstond er zowaar een campingrally: sinds half juni stegen koersen namelijk flink. De sterke arbeidsmarktcijfers en goede bedrijfsresultaten gaven beleggers vertrouwen en koersen stegen eindelijk weer voor een langere periode.

De vraag is wel of de beleggers niet te veel vertrouwden op een zonnige toekomst. Veel techaandelen namen flink toe in waarde en de S&P 500, een van de meest bekende Amerikaanse indices, maakte zelfs in korte tijd de helft van zijn verlies in 2022 goed. Ook andere beurzen kleurden groen tijdens de zomermaanden.

Dat was misschien wat voorbarig, want het waren de centrale bankiers die afgelopen maand het feestje verpestten. Jerome Powell gaf aan dat van een pauze of matiging van renteverhogingen nog geen sprake kan zijn, gezien de hoge inflatie.

De invloedrijke Europese centraal bankier Isabel Schnabel verkondigde eenzelfde boodschap: 'Centrale banken moeten krachtdadig handelen en realiseren dat een te voorzichtig beleid zorgt voor een structureel hoge inflatie boven op een verlies van geloofwaardigheid.’

Nu we de zonnige zomermaanden achter ons laten, staan er een aantal spannende (beurs)maanden voor de boeg. Er zijn veel aspecten waar beleggers aandachtig naar kijken. Zet de ontwikkeling van de inflatie door of neemt het af? Hoe gaat de oorlog in Oekraïne aflopen? En misschien wel de belangrijkste vraag: wat gaat er gebeuren met de gasprijzen? Positieve ontwikkelingen kunnen beleggers vertrouwen geven en de koersen laten stijgen, negatieve ontwikkelingen trekken de koersen juist naar beneden.

De beurzen staan hierdoor op een kruispunt. Het vertrouwen was begin dit jaar dun en is nog steeds dun, in dat opzicht is er weinig veranderd. Wij verwachten, op basis van de ontwikkelingen van afgelopen maanden, nog steeds beweeglijke koersen, al nemen de heftige reacties op de ontwikkelingen wel wat af.

Bij Semmie houden we alles natuurlijk goed voor je in de gaten. Tot op heden zien we geen reden tot grote structurele veranderingen voor de middellange termijn. De portefeuilles zijn zo ingevuld om op de lange termijn een stabiel rendement te kunnen leveren op een duurzame manier. We laten ons dus ook niet leiden door kortstondige bewegingen en richten ons natuurlijk op de lange termijn.