Waarom een goed pensioen helemaal niet zo vanzelfsprekend is

Als het een beetje meezit gaan we het allemaal: met pensioen. Al is dat voor velen van ons nu nog een ver-van-mijn-bed-show. Als het zover is, gaan we dan rustig achter de geraniums zitten, met de camper op vakantie of wekelijks oppassen op de kleinkinderen? Of pakken we het anders aan? Misschien zijn toekomstige generaties wel druk met gamen, gaan ze backpacken of blijven ze misschien wel doorwerken. Wie zal het zeggen?

Het is hierbij van belang hoeveel financiële mogelijkheden er zijn. Want misschien werk je niet uit luxe door maar uit noodzaak. Het pensioenstelsel is de afgelopen jaren versoberd en wordt binnenkort ingrijpend veranderd. De veranderingen moeten ervoor zorgen dat we straks met een nog vollere portemonnee achter de geraniums komen te zitten (of gaan backpacken), maar dan moet het economisch wel voor de wind gaan. De nieuwe wijzigingen in het pensioenstelsel zijn de meest recente in een lange historie. Want het pensioen is niet iets van deze eeuw: voor de eerste voorlopers van het pensioen kunnen we zelfs teruggaan naar voordat onze jaartelling begon. En dat doen we ook, want we nemen je graag mee in de ontwikkeling van de oudedagsvoorziening. Hoe is het pensioen ontstaan en wat staat ons straks te wachten?

La vita è bella

Voor het eerste bekende voorbeeld van een oudedagsvoorziening moeten we in Italië zijn. Veteranen uit het Romeinse leger kregen namelijk na hun diensttijd een stukje grond om in hun onderhoud te voorzien. Zo konden ze na hun harde werken rustig genieten van hun pensioen en het mooie leven.

Deze manier van pensioenvoorziening werd alleen niet houdbaar toen het Romeinse leger bleef groeien, daarom kwamen er alternatieven. Onder Augustus Caesar (de geadopteerde zoon van Julius Casear) werd het 'Aerarium Militare' opgericht: een pensioenfonds voor gepensioneerde veteranen betaald door speciale belastingen. Het bedrag dat werd ontvangen stond gelijk aan 12 jaarsalarissen, maar daarvoor moest wel minimaal 25 jaar zijn gediend.

Bij hun pensionering ontvingen Romeinse soldaten niet alleen een aanzienlijke geldprijs, maar ook hun spaargeld, eventuele bonussen voor de gevechten die ze hadden gevochten, donaties van de keizer, de senaat of de generaals, en het deel van de buit dat was verdiend tijdens veroveringen. Sommige soldaten konden zich daardoor terugtrekken als rijke mannen en een comfortabel leven opbouwen. Volgens de wet was het Romeinse soldaten verboden te trouwen tijdens actieve dienst. Die regel bleek natuurlijk erg moeilijk te handhaven en werd vaak genegeerd. Het pensioen werd voor Romeinse soldaten dan ook de gelegenheid om hun vrouw en kinderen officieel te erkennen en zich bij hen te vestigen.

Het pensioen in Nederland

In Nederland duurde het wat langer voordat de oudedagsvoorzieningen hun intrede maakten. Het eerste (bekende) voorbeeld komt uit de 17^e eeuw. Gildeleden begonnen namelijk met het betalen van een premie om ziekte en arbeidsongeschiktheid te kunnen opvangen en in sommige gevallen zelfs om een nabestaandenpensioen te kunnen uitkeren. Een gilde kun je vergelijken met een hedendaagse vakbond.

In dezelfde periode begint de overheid ook met het uitgeven van lijfrenten, met als achterliggende reden het werven van fondsen door betaling van premies. De eerste tekenen van het pensioen zoals wij het nu kennen, dienen zich aan in 1836. De overheid richtte toen het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds op.

Werkgevers nemen zelf initiatief

Maar niet alleen de overheid begon zich met pensioen te bemoeien, ook werkgevers. Eind 19^de eeuw introduceren de eerste bedrijven pensioenfondsen die ze zelf beheren. Werknemers zijn verplicht om een premie te betalen aan een door de werkgever ingesteld fonds. Wettelijk was dit nog geen wederzijdse verplichting. Het waren persoonlijke initiatieven en afhankelijk van goed vertrouwen tussen beide partijen.

Twee partijen die voorlopers waren in het opstellen van een werknemerspensioen, waren de familie Stork en Jacques van Marken van de Gist- en Spiritusfabriek in Delft. Vooral Van Marken was begaan met zijn personeel. Hij regelde niet alleen een oudedagsvoorziening, maar ook een ongevallenverzekering en ziekenfonds. Maar zijn meest opmerkelijke initiatief was de bouw van Agnetadorp. Een dorp met huisjes voor zijn werknemers waarin ze tijdens hun pensioen konden wonen. Zelf zou hij daar ook gaan wonen, in de voor hem gebouwde villa ‘Rust Roest’.

Het pensioen van zijn werknemers werd gefinancierd met 10% van de jaarlijkse bedrijfswinst. Van de arbeiders zelf werd geen inleg verwacht. Maar de situatie verandert als de winsten teruglopen. Vanaf 1883 wordt er 7% van het salaris van de arbeider in het fonds gestort.

De Staat neemt zijn verantwoordelijkheid

Het voorbeeld van Van Marken vindt veel navolging in de jaren die volgen. Vooral omdat armoede onder arbeiders een belangrijke rol speelt. Voor veel arbeiders is sparen voor een goede oude dag onmogelijk: het geld dat ze verdienen hebben ze meteen nodig voor hun levensonderhoud. De politiek raakt er dan ook van overtuigd dat ze zelf moeten ingrijpen.

Maar ook 100 jaar geleden verschilden de visie van de politieke partijen enorm. Daarom duurt het lang voordat er daadwerkelijk actie ondernomen wordt om het pensioen van werknemers goed te regelen. Pas in 1918 worden er stappen in de goede richting gezet: de Talma-wetten worden dan aangenomen in het parlement. In die wetten staat dat én werkgevers én werknemers betalen voor het pensioen. De staat vult die inleg bij. Zelfstandigen kunnen ervoor kiezen om zich vrijwillig te verzekeren. Maar die kiezen daar bijna niet voor.

De contouren van het pensioen zoals wij dat nu nog steeds kennen zijn gevormd: werkgevers en werknemers betalen mee aan het pensioen, de pensioenleeftijd is 65 jaar, de staat neemt zijn verantwoordelijkheid en vult het pensioen aan en zelfstandigen hebben moeite om het pensioen goed voor zichzelf te regelen.

Een eerste modernisatieronde

Mede door de crisisjaren voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog kunnen pensioenfondsen niet aan hun verplichtingen voldoen om hun leden uit te betalen. In sommige gevallen verdwijnt zelfs de pensioeninleg door faillissementen. Om dat in de toekomst te voorkomen, grijpt de staat wederom in en moderniseert het pensioen. Pensioenfondsen worden beter beschermd voor externe factoren.

In de jaren die volgen wordt de AOW ingevoerd, maar ook initiatieven voor de bevolking om zelf bij te dragen aan een goed pensioen komen van de grond. Zo heeft het pensioen zodat wij het nu kennen door de jaren heen vorm gekregen.

Het nieuwe pensioenstelsel. Tijd voor verandering

Na een jarenlange discussie kwam in 2019 eindelijk het nieuwe pensioenakkoord tot stand. Je bent mogelijk nog niet met je pensioen bezig, maar dit akkoord heeft grote gevolgen voor iedereen die in de toekomst de pensioengerechtigde leeftijd gaat bereiken. Dus ook voor jou. Het is namelijk de grootste hervorming van het Nederlandse pensioenstelsel ooit.

De regering, werkgevers en werknemers onderhandelden lang over het nieuwe pensioenakkoord en bereikten in juni 2019 overeenstemming over de hoofdlijnen. Naar verwachting wordt de wet op 1 januari 2023 van kracht, een jaar later dan eerder voorzien. De pensioenuitvoerders krijgen daarna nog 4 jaar de tijd om de zeer ingrijpende veranderingen door te voeren.

Verschil tussen huidige pensioenstelsel en nieuw pensioenstelsel:

Het nieuwe pensioenstelsel lijkt een gunstig effect te hebben op de hoogte van je uiteindelijke pensioen, maar er is een hoop onzekerheid. De pensioenen worden namelijk gelinkt aan de stand van de economie. Gaat het goed met de economie, dan stijgen de rendementen en worden de pensioen eerder verhoogd, maar bij tegenvallende resultaten wordt er eerder gekort.

Zelf actie ondernemen voor je pensioen bij Semmie

Wil je jezelf indekken tegen die onzekerheid, dan is het slim om zelf actief actie te ondernemen voor je pensioen. Je kunt er natuurlijk voor kiezen om een beleggingsrekening te openen. Zo stel je jezelf in staat om een (extra) potje voor je pensioen op te bouwen.

Ook kun je ervoor kiezen om een lijfrenterekening te openen bij Semmie. Sinds vorig jaar kun je namelijk slim extra pensioen opbouwen én meteen profiteren van belastingvoordelen. Dit kun je ook doen als je bijvoorbeeld bij je huidige werkgever te weinig pensioen opbouwt. Een lijfrenterekening is een speciale rekening waar je eenmalig of periodiek geld op stort, en waar je dat geld niet tussentijds van kunt opnemen.Het geld dat je tijdens de opbouwfase stort op je rekening wordt door ons voor je belegd maar staat vast totdat je de AOW-leeftijd hebt bereikt of tot je besluit met pensioen te gaan.

Het grote voordeel is dat je geen belasting betaalt over het geld dat je stort op je lijfrenterekening, het wordt dan ook niet opgeteld bij je vermogen in box 3 en je betaalt er geen vermogensrendementsheffing over. Wil je ook een lijfrenterekening openen? Open de app of ga naar mijn.semmie.nl en kies ervoor om een nieuwe rekening te openen en selecteer bij het type rekening ‘Lijfrente’. Dat kost je nu een paar minuten, maar zal je later flink van profiteren!