Patronen keren terug

Verdere escalatie in het Midden-Oosten

Het rommelt al langere tijd in het Midden-Oosten. Na de aanval van Hamas op Israëlische burgers en militairen in oktober 2023 doet Israël er alles aan om Hamas (gesteund door Iran) de kop in te drukken. De spanning tussen Israël en Iran is sterk toegenomen nadat de Iraanse ambassade en een consulair gebouw in de Syrische hoofdstad Damascus werden getroffen door een aanval.

Bij deze aanval kwamen hooggeplaatste Iraanse militairen om. Als vergelding voerde Iran een aanval uit op Israël. Ruim driehonderd raketten en drones werden afgevuurd, waarbij Israëls raketafweergeschut deze bijna allemaal uit de lucht schoten.

De wereld keek daarna vol spanning naar Israël, omdat het niet zozeer de vraag was of zij zouden reageren, maar hoe. Terwijl de wereld in afwachting was van wat er ging gebeuren, en hoe groot de omvang zou zijn van de actie, kwam de reactie al snel.

Uiteindelijk viel de schade aan Iraanse kant mee. Hier reageerden financiële markten dan ook opgelucht op. Een aantal dagen later werd duidelijk waarom de aanval relatief mild was. Zelf wilde Israël een grotere actie uitvoeren, waaronder het bombarderen van de hoofdstad Teheran. Maar door diplomatieke druk vanuit de Verenigde Staten en andere westerse bondgenoten kon dit worden vermeden. Een belangrijke stap om een groot regionaal conflict te vermijden.

Daarnaast is ook de prijs van een vat olie sinds begin dit jaar flink gestegen. De onrust in het Midden-Oosten heeft een negatieve uitwerking op de olieprijs. Er was namelijk angst dat een escalatie van het conflict olieleveringen zouden verstoren. Iran is de op zeven na grootste olieproducent ter wereld. Het Aziatische land heeft momenteel een aandeel van 3,3 procent in de totale wereldproductie. In twee jaar tijd is de olieproductie in het land bovendien met 20 procent toegenomen. Het is de vraag of een verstoring in het aanbod van ruwe olie opgevangen kan worden door andere olieproducenten. Door de twijfel die ontstaat, stijgt de olieprijs in tijden van onrust.

Ook olieprijs zit in de lift

Amerikaans vertrouwen wordt brozer

De Amerikaanse aandelenbeurzen zijn dit jaar bijzonder positief begonnen. Er werden gestaag nieuwe toppen neergezet en er was weinig ruimte voor onrust. Afgelopen maand veranderde dat sentiment, mede dankzij een toespraak van Fed-president Jerome Powell. Hij gaf aan dat de Amerikaanse centrale bank nog niet genoeg vertrouwen heeft om de rente te verlagen, ondanks dat beleggers dat al lang en breed hadden ingecalculeerd.

Het is voor de centrale bank belangrijk dat de inflatie eerst structureel richting de 2% gaat, voordat er actie wordt ondernomen. Oorspronkelijk verwachtte de markt zes renteverlagingen in 2024, startend in maart. In plaats daarvan wordt nu verwacht dat er één of twee renteverlagingen in het najaar zullen plaatsvinden, gevolgd door meer in 2025.

De obligatiemarkten hebben dit scenario ingeprijsd met een stijging van de Amerikaanse tienjaarsrente, van een tussentijds dieptepunt van 3,8% rond de jaarwisseling tot 4,6% nu. Daarmee komen we alweer dichter bij de piek van 5% van oktober vorig jaar.

Er zijn zelfs beleggers die langzaam rekening beginnen te houden met het scenario waarin de Fed besluit de rente te verhogen. Kortom, de onzekerheid over de beslissingen van de Fed bereikt een hoogtepunt. De ontwikkelingen rondom de Amerikaanse inflatie worden daardoor meer dan ooit in de gaten gehouden door beleggers.

Europese centrale bank zet wel door. Of toch niet?

De Europese tegenhanger van de Fed, de Europese Centrale Bank (ECB), kon beleggers meer duidelijkheid verschaffen. Het is vrij zeker dat het een eerste renteverlaging zal doorvoeren in juni. Na het hoogtepunt in 2022 van 10,6% is de inflatie op het Europese continent inmiddels gedaald naar 2,6%. Dit is dicht bij het gestelde doel van 2% inflatie. Beleggers gaan er daarom van uit dat de ECB de rente volgende maand zal gaan verlagen.

Europees inflatiepercentage nog niet op het oude niveau

Echter, er zijn ook analisten die verwachten dat de ECB meer de lijn van de Fed zal volgen en terughoudender zal zijn in haar beleid dan eerder het geval was. Dat heeft alles te maken met de waarde van de euro ten opzichte van de dollar. Als de ECB de rente sneller verlaagt dan de Fed, zorgt dit ervoor dat de euro in waarde daalt. De euro wordt namelijk minder aantrekkelijk voor buitenlandse investeerders. Zij kunnen dan meer geld verdienen door dollars aan te houden. Het gevolg van een zwakkere euro is dat het voor buitenlandse bedrijven aantrekkelijker wordt om aankopen te doen, wat uiteindelijk de inflatie een impuls geeft. Dit staat haaks op wat de ECB op dit moment wil bereiken. Het is dus belangrijk dat de ECB qua beleid niet te veel afwijkt van het beleid van de Fed.

Oekraïne krijgt weer hoop dankzij de VS

Het duurde lang, maar uiteindelijk kan Oekraïne weer op de Verenigde Staten rekenen in haar oorlog tegen Rusland. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden is namelijk afgelopen maand akkoord gegaan met een steunpakket van $61 miljard voor Oekraïne.

De uiteindelijke goedkeuring heeft maanden geduurd, waardoor de wapenvoorraden van Oekraïne in toenemende mate afnamen. Oekraïne produceert zelf enorme hoeveelheden drones, maar is voor andere wapens grotendeels afhankelijk van bondgenoten. Europese landen hebben grote moeite om hun wapenproductie te intensiveren, waardoor de Amerikaanse steun voor Oekraïne als geroepen komt.

Een bijkomend voordeel voor Oekraïne is dat veel voorbereidend werk al is gedaan, waardoor de eerste Amerikaanse hulpmiddelen inmiddels al binnen zouden zijn. De beurzen reageerden aanvankelijk niet direct op dit nieuws, maar het kan wel belangrijke langetermijneffecten hebben. Indien de steun aan Oekraïne vanuit de Verenigde Staten zou opdrogen, is het voorstelbaar dat de Russen steeds grotere successen boeken en een steeds groter deel van Oekraïne gaan innemen.

Rusland blijft namelijk nog steeds mondjesmaat terrein winnen. Grotere Russische successen in Oost-Europa zouden de toch al gespannen verhoudingen verder op scherp zetten en voor toenemende onrust en onzekerheid kunnen zorgen. Dat zou een negatieve uitwerking hebben op de beurskoersen.

Spanningen tussen het Westen en China lopen op

Geen oorlog met wapens en mankracht, maar een die voornamelijk op papier wordt gevoerd. Dat is de handelsoorlog die momenteel gaande is tussen het Westen en China. Afgelopen maand liepen ook hier de spanningen verder op.

Dit keer staat de populaire social media app TikTok centraal. De Amerikaanse Senaat keurde afgelopen maand een wetsvoorstel goed. Hierdoor wordt het in de VS verboden om een app te verspreiden, onderhouden of bij te werken als die app door een ‘buitenlandse tegenstander’ wordt beheerd en een bepaald aantal maandelijkse gebruikers overschrijdt. TikTok wordt uitdrukkelijk vermeld, maar ook andere apps die volgens Amerikaanse politici door ‘buitenlandse tegenstanders’ worden beheerd, zullen eronder vallen.

TikTok heeft inmiddels ruim 1 miljard gebruikers per maand (wereldwijd)

De belangrijkste redenen voor een eventuele ban zijn duidelijk. Beleidsmakers vrezen dat China, waar het moederbedrijf van TikTok, ByteDance, is gevestigd, met de verzamelde data verkeerde bedoelingen kan hebben. Hierbij speelt een belangrijk feit mee dat Chinese bedrijven altijd hun data beschikbaar moeten stellen aan de Chinese overheid als daarom wordt gevraagd.

De voorgestelde wet verplicht ByteDance om TikTok te verkopen, waarvoor ze 9 maanden de tijd hebben. Als ze dit niet doen, wordt het verboden in de VS. De wet moet alleen nog worden goedgekeurd door president Biden. Het lijkt er echter op dat hij deze zonder enige twijfel zal ondertekenen.

Toch waren het niet alleen de Verenigde Staten die slecht nieuws brachten voor de Chinezen. Ook Europa trok de touwtjes strakker aan. Er zijn verschillende invallen geweest in Polen en Nederland bij het bagagescanbedrijf Nuctech. De invallen hadden tot doel te onderzoeken of de Chinezen geen oneerlijke handelspraktijken uitvoeren, en of het bedrijf Chinese subsidie ontvangt.

Chinese bedrijven krijgen namelijk regelmatig hulp vanuit de overheid om andere partijen uit de markt te concurreren, waardoor er sprake is van oneerlijke concurrentie.

De invallen zijn een eerste in een reeks van invallen die plaatsvinden na de invoering van anti buitenlandse subsidieregels. Deze wetgeving werd ook als reden voor de inval gebruikt. China reageerde hierop door te stellen dat Europa zich zou moeten houden aan een open markt en eerlijke competitieprincipes, zoals geformuleerd door de World Trade Organization. Aan de andere kant heeft China in het verleden ook invallen gedaan bij buitenlandse bedrijven. Zo werden bedrijven die Cognac verkochten onderzocht op het ‘dumpen’ van deze goederen.

Patronen keren terug

Er lijkt geen einde aan te komen: de stempel die centrale banken met hun beleid blijven drukken op het beleggerssentiment. Met name de Amerikaanse centrale bank wordt bij alles wat ze doet nauw gevolgd, om zo maar een glimp van richting op te proberen te vangen. De belangrijkste centrale bank ter wereld kan echter zelf ook niet meer richting geven dan dat ze nu doet. Ze blijft namelijk afhankelijk van de maandelijkse cijfers die binnenkomen om zo de ontwikkelingen van de inflatie op een verstandige manier te lijf te kunnen gaan. De verwachting is dat ook de aankomende tijd centrale banken met hun beleid het beleggerssentiment zullen bepalen. Hierbij kunnen ze niet meer duidelijkheid geven dan dat ze al doen.

Ook de toenemende (en terugkerende) geopolitieke spanningen in het Midden-Oosten maken het lastig voor beleggers om vooruit te kijken. Het lont zit nog in het kruitvat, maar de rust tussen Israël en Iran lijkt vooralsnog wedergekeerd. Mocht de strijd echter toch weer ontbranden, dan zal de volatiliteit in de koersen toenemen.

Ondanks deze uitdagingen is het belangrijk om niet te vergeten dat we tot op heden een positief beleggingsjaar beleven. Bedrijfscijfers zijn positief en mede dankzij een sterke arbeidsmarkt blijven consumenten nog steeds veel uitgeven. Daarnaast zorgt de vraag naar alles omtrent Artificial Intelligence voor nieuwe ontwikkelingen. Tot slot hebben veel bedrijven en consumenten geen last van de hogere rentes, omdat zij hun financiering vaak lang hebben vastgezet. Tot op heden blijven al deze positieve ontwikkelingen ervoor zorgen dat de beurzen het behoorlijk doen en er nog steeds met vertrouwen naar de toekomst kan worden gekeken.