Money talks

Sem sr: ‘Je moest heel snel bewijzen dat je het snapte, anders was het einde oefening’

Door Thomas van der Lee op 09 juni 2021 - leestijd: 12 min
Sem sr: ‘Je moest heel snel bewijzen dat je het snapte, anders was het einde oefening’
Money talks

Nederland kent bijna 3 miljoen beleggers, maar er zijn er weinig met zo veel ervaring als Sem van Berkel senior. Sem stond aan de wieg van de Nederlandse optiebeurs en heeft zijn sporen in de beleggingswereld verdiend als market-maker, trader en bankier.

In deze editie van Money Talks praten we met Sem over zijn jarenlange ervaring op de beurs, hoe de beleggingswereld is veranderd en met welke ontwikkelingen beleggers straks rekening moeten gaan houden.


Geboren voor de beurs?

‘Ik ben met de handel opgegroeid en beleggen werd mij met de paplepel ingegoten’ begint Sem. ‘Mijn vader was kolenhandelaar en belegde privé in aandelen Shell. Door hem ben ik de beleggingswereld ingerold. Al leek ik daar in eerste instantie niet voor voorbestemd. Toen mijn ouders emigreerden naar Zwitserland heb ik daar de hotelschool gevolgd. Maar dat was niet mijn ding. Zeker niet toen in 1978 in Amsterdam de eerste Europese optiebeurs haar deuren opende.

De optiehandel was volstrekt nieuw. Niet alleen voor mij, maar voor iedereen. Uit alle windstreken en met vele verschillende achtergronden gingen zij die van een uitdaging hielden de uitdaging aan: van afgestudeerden, mensen die hun school niet hadden afgemaakt tot huisschilders en timmerlui. Mijn vader was dan ook stomverbaasd dat ik dat deed. Want het was compleet nieuw. De optie was groot geworden in de Verenigde Staten en kwam in 1978 naar Nederland. Het was een grote uitdaging, voor iedereen. We moesten het letterlijk van elkaar leren: met vallen en opstaan. Je moest heel snel bewijzen dat je het snapte, anders was het einde oefening’.

Sem spreekt met bewondering over de handelaren van het eerste uur: ‘De beursjongens die overbleven, dat waren goede gasten. We deelden de verantwoordelijkheid om samen iets op te bouwen. Er waren in het begin amper regels, die werden in de praktijk opgesteld’. En dat ging met horten en stoten, want een groot succes was de optiebeurs niet meteen. ‘Alleen op de openingsdag was het druk. Toen had heel Europa zich verzameld. De populariteit nam af en we moesten voor onze plek in de financiële wereld vechten. We waren een vreemde eend in de bijt.

Het heette de European Options Exchange, maar uiteindelijk was er weinig Europees aan. Andere landen haakten om verschillende redenen af maar in Amsterdam ging de optiehandel door. Daardoor werd het kaf van het koren gescheiden en de goede mensen bleven over. Uiteindelijk trok de optiehandel econometristen aan. Die wisten weinig van beleggen maar ontwikkelden nieuwe systemen waardoor de handel werd versneld en de prijsvorming werd verbeterd. Maar het echte succes kwam met de introductie van de put’.


Groeiende populariteit van beleggen

‘Vóór de oprichting van de optiebeurs was beleggen vooral iets voor de notabelen. De grote vermogens met veelal oud geld. Opties maakten beleggen toegankelijk voor de gewone man. Je betaalde namelijk maar een fractie van wat je betaalde als je een aandeel moest kopen. Wat in eerste instantie niet meehielp was dat banken de optiebeurs niet zagen zitten, ze noemden het zelfs een casino. Daardoor werden we gedwongen het land in te trekken en het evangelie te verkondigen. In het begin vaak voor 10 man in de zaal en met 10 man in het panel, maar door gewoon door te gaan hadden we op een gegeven moment 600 man in de zalen zitten. Stonden er files op de snelweg. De populariteit groeide, er kwamen steeds meer partijen bij die zich bezighielden met de handel en ook banken zagen er brood in. En daarmee groeide het volume. Ook schoten nieuwe partijen die de banken uitdaagden en zich als partij voor de zelf belegger ging profileren, als paddenstoelen uit de grond’.

‘Wat ook meehielp dat beleggen steeds populairder werd was dat kennis werd gedeeld,’ gaat Sem verder als hij aan een stuk door de geschiedenis doorneemt. ‘Zo schreef ik zelf het boek Opties in gewone jongenstaal. In dat boek maakte ik een complex beleggingsproduct toegankelijk voor iedereen. Ik schreef het in 3 dagen tijd en uiteindelijk zijn er 7 drukken van verschenen. Dat kennisdeling leidt tot succes heb ik geleerd van Amerikanen toen ik werkte in New York: Amerikanen delen heel graag kennis. Sta 5 minuten met een Amerikaan te praten en je weet alles van ze: waar ze werken, hoeveel ze verdienen en hoe hun schoonmoeder heet. Als je kennis verspreidt, kun je jezelf optrekken aan de nieuwe kennis, is hun gedachte. Je verbetert zo jezelf door kennis te delen. Doordat de kennis toenam, nam uiteindelijk ook het handelsvolume toe, de afgeleide producten werden steeds belangrijker voor het financiële verkeer, er kwamen steeds meer financiële instellingen bij. Zo ontwikkelde de beurswereld zich tot wat het nu geworden is’.

‘Wat de populariteit van beleggen ook heeft laten groeien is de veranderende rol van de overheid. Vroeger was de overheid er voor alles. Als je ziek, zwak of misselijk was stond de overheid voor je klaar. Maar de overheid is een terugtredende partij aan het worden. Kijk maar naar de pensioenen, de verzorgingsstaat en de studiebeurzen. Er zijn nu zoveel meer mensen die iets extra’s moeten doen om later nog een fatsoenlijk inkomen te hebben. Daar is een groeiend bewustzijn voor gekomen. En mede daarom is beleggen nu populair geworden. Die combinatie samen met de lage rente zorgt dat beleggen ook alleen maar populairder wordt. Ga maar na, als je 6% rente zou krijgen op je spaargeld, zou niemand gaan beleggen’.


‘Als je 6% rente zou krijgen op je spaargeld, zou niemand gaan beleggen’


De beleggingswereld verandert…

In 40 jaar tijd is de beleggingswereld enorm veranderd. Niet alleen vindt de handel niet meer op de beursvloer plaats, is het aanbod toegenomen en heb je tegenwoordig aan je telefoon genoeg om een order in te leggen, ook de gedachtegang heeft een enorme vlucht gemaakt volgens Sem: ‘Het denken over beleggen is radicaal anders geworden. Er is nu veel meer voorlichting dan vroeger. En beleggers hebben ook honger naar die voorlichting. Daarbij is er nu een stroming die anders naar de economie aankijkt, de Moderne Geldtheorie. Die theorie stelt dat overheden hun tekorten vrijwel onbeperkt kunnen financieren door het aanmaken van nieuw geld via hun centrale bank. Dat draait zaken eigenlijk om en kan van grote invloed zijn op de beurzen. Voorheen bepaalde de rente de inflatie. Er wordt nu in Amerika $1.9 biljoen in de economie gepompt, wat een voorbode is voor meer inflatie, maar de rente stijgt niet. Dat was vroeger ondenkbaar. Of dat houdbaar is moet nog blijken en het is maar de vraag of de schulden die nu gemaakt worden ooit nog terugbetaald kunnen worden en op welke manier. Dat verandert de economische situatie. De staat geeft geld aan de maatschappij en ontvangt daarover belasting. Terwijl vroeger de binnenkomende belasting bepaalde hoeveel er uitgegeven kon worden. We zitten nu in een situatie waar je dankzij de lage rentes bijna gratis geld kan lenen om de markt te laten functioneren, om vervolgens via belasting geld te kunnen innen’.

‘Die aanpak, die door hedendaagse economen wordt omarmd, biedt natuurlijk enorme mogelijkheden. Maar hoe dat zich uiteindelijk gaat ontwikkelen weten we niet. We weten wel dat overheidsschulden groter zijn dan ooit, maar hoe houdbaar is dat?’.

Sem ziet daarom maar één oplossing. ‘Er is enorm veel spaargeld. Zeker in Nederland. Maar met die lage rentes levert dat weinig op. Met de inflatie erbij kost het aanhouden van spaargeld alleen maar geld. Wat gaan mensen dan doen als alternatief? Beleggen. Je ziet dat de instroom het afgelopen jaar al historisch hoog is. Maar wat denk je als ook de kennis en financiële middelen in markten die nu nog achterlopen, zoals Afrika, Zuid-Amerika en een groot deel van Azië, straks gaan toenemen? Die markten maken een enorme inhaalslag. Dan zal de hele financiële wereld zich nog sneller gaan ontwikkelen. Internationaal gaat de samenwerking dan ook alleen maar toenemen door de alsmaar groter wordende globalisering. En daarbij komt een grensoverschrijdend denken waarbij van bedrijven wordt verwacht dat ze duurzaam handelen. De wereld verandert al snel, maar de beleggingswereld misschien wel sneller.’

Vooral de digitalisering heeft die verandering aangejaagd: ‘Alles gaat tegenwoordig digitaal. Vroeger was alles handwerk en we stonden op de beursvloer met elkaar te handelen. Nu is alles overgenomen door computers waarbij je alle mogelijke informatie in no-time tot je kan nemen. Alles gaat daardoor veel sneller. Kijk hoe alles zich ontwikkelt. Vroeger hadden we mobiele telefoons die waren als bakstenen zo groot, nu heb je alle functionaliteit die je maar wenst in je broekzak. Dat heeft zich geleidelijk gepresenteerd. Maar de mogelijkheden zijn nu eindeloos en je kunt handelen wanneer je maar wilt waar je maar wilt’.


… maar sommige dingen blijven hetzelfde

Ondanks alle veranderingen blijft er ook een hoop hetzelfde ziet Sem. Hij blijft bijvoorbeeld zelf nog netjes zijn sommetjes met potlood en papier uitrekenen. Ook de reacties op beurscrashes ziet hij niet veranderen. En hij heeft er al wat meegemaakt: van Black Monday in 1987, tot de millenniumbubbel in 2000, 9/11 in 2001, de kredietcrisis in 2008 en vorig jaar de coronacrisis. Sommige dingen veranderen gewoon niet: ‘Het korte termijn beleggen wordt gevoed door angst en hebzucht, dat heb ik bij elke crisis weer terug zien komen. In de waan van snelle winst worden onverantwoorde keuzes gemaakt. Daarom zie je angst aan de ene kant en hebzucht aan de andere kant elke crisis terug’.


‘In de waan van snelle winst worden onverantwoorde keuzes gemaakt’


‘Mensen lijken dan ook niet te leren van het verleden en laten hun emoties leidend zijn. Maar je kan een crisis en een beursdip ook zien als een enorme koopkans in plaats van dat je je verlies neemt. Zo kan je een mooi rendement maken. Maar de emoties en de angst om verlies te maken nemen vaak de overhand. Bij professionele beleggers maar ook bij de kleine belegger.

Bij een flinke crash managen ze hun portefeuilles dan ook vaak verkeerd. Bij korte en hevige koersdalingen wordt er te snel op de verkoopknop gedrukt. Maar kijk bijvoorbeeld naar Warren Buffett, een van de grootste beleggers alle tijden, hij wordt niet somber van koersdalingen, want dan kan hij goedkoper zijn beleggingen inkopen. Hij ziet juist kansen bij een crash, als koersen extra snel dalen. Beleggen is dan ook vaak wachten op kansen. Vroeg of laat komt er altijd weer een hevige daling, zorg dan dat je wat geld klaar hebt staan om extra in te leggen. Dan profiteer je extra als de koersen weer snel gaan stijgen’.

Maar Sem weet ook dat het niet aan iedereen besteed is om dagelijks met de beurs bezig te zijn. ‘Heb je niet het gevoel om te weten wanneer dat moment zich voordoet, of kan je je simpelweg niet elke dag bezighouden met de beurs, dan doe je je goed om maandelijks een bedrag in te leggen en te zorgen dat je je beleggingen spreidt. Laat je dan niet leiden door wat er in de media wordt gezegd. Als je bang met de bangen bent en moedig met de moedigen maak je verkeerde keuzes. Je loopt dan met elkaar mee uit saamhorigheid: anderen doen het ook dus het zal wel goed zijn. Maar zo werkt de beleggingswereld niet. Zoals Henry Ford ooit zei “Als de schoenpoetsjongen je vertelt welke aandelen je moet kopen, is het tijd om te verkopen!”’


De beste beleggingsaanpak

Sem is groot geworden in de opties maar weet dat dat beleggingsproduct niet voor iedere belegger geschikt is. Hij is daarom groot fan van beleggingsfondsen: ‘Om in alle tijden een goed rendement te halen kun je het beste in beleggingsfondsen zitten. Kies voor een goede spreiding en beleg periodiek, dan heb je de basis van beleggen te pakken. En dat is in die 50 jaar niet veranderd. Al ontbrak vroeger wel de kennis om het op die manier aan te pakken. Te vaak werden er toen – nu trouwens nog steeds – individuele aandelen gekocht met de hoop er een positief rendement op te maken. Maar dat liep voor veel beleggers verkeerd af. Te veel beleggers deden maar wat. Ze lezen wat, ze horen wat en ze doen het. Zonder strategie en maken zo verlies’.

‘Zonder enige twijfel zal voor de gemiddelde belegger beleggingsfondsen met wereldwijde spreiding het beste uitgangspunt zijn. Dat is en blijft ook simpelweg de beste manier om te beleggen. Er is maar een zeer zeer klein percentage beleggers dat door zelf actief te handelen een eigen boterham kan verdienen’.

‘Voor de andere beleggers speelt een partij als Semmie een belangrijke rol. Die leveren een portefeuille waarin de beleggingsfondsen met veel aandacht zijn geselecteerd. Dat heeft in het verleden zijn waarde bewezen. Semmie belegt bijvoorbeeld alleen maar in fondsen die bij vorige crisissen een enorme veerkracht toonden en er weer snel bovenop kwamen’.

Al die jaren aan ervaring hebben Sem veel kennis opgeleverd. Hij eindigt dan ook met een wijze les: ‘Leer van je fouten, of van de fouten van andere beleggers. Zo werd ik zelf een keer te overmoedig. Ik handelde in goud en zilver en dat ging zo goed dat mijn overmoed de overhand nam en ik de risico’s uit het oog verloor. Daardoor heb ik, toen de markt tegenzat, een enorm bedrag verloren. Ik moest weer vanaf nul beginnen. Maar daar heb ik wel veel van geleerd. Ik ben een stuk nederiger geworden, ben professioneel gaan denken, en probeer m’n emoties uit te schakelen. Dat heeft me wel een betere belegger gemaakt’.

‘Dat is ook iets wat ik de huidige belegger wil meegeven. Word niet overmoedig en zie beleggen als een lange termijn project. Dan maak je misschien niet op korte termijn de grootste winst, maar dan houd je het wel het langst vol.’


Over Money Talks

In onze Money Talks laten we verschillende mensen aan het woord over financiën en de beleggingswereld. Bij Semmie vinden we het belangrijk om transparant te zijn over geldzaken en dus ook om de ervaring van verschillende mensen te delen. We waarderen het dat Sem van Berkel senior zonder tegenprestatie aan het interview heeft meegewerkt. Zijn standpunt is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies. Semmie staat dan ook niet in voor de juistheid, volledigheid en actualiteit van de geboden informatie door Sem van Berkel senior. Beleggen kent altijd risico's.

Thomas van der Lee
Thomas van der Lee

Content Director

Alle blogs van Thomas van der Lee

Thomas verdiept zich graag in ingewikkelde beleggingsmaterie. Door zijn creativiteit kan hij een verhaal altijd op de Semmie-manier overbrengen op de lezer: helder, toegankelijk en to-the-point.

S

Beleggen met Semmie

Wij beleggen voor jou. Met helder inzicht in onze beleggingskeuzes, één duidelijke fee en eerlijk rendement.

Hoe werkt het