Slim omgaan met meevallers op de beurs

Stel dat je als belegger ineens beschikt over een grote som geld. Bijvoorbeeld omdat je een mooie bonus hebt gekregen, een erfenis hebt ontvangen of omdat je een meevaller hebt gehad op de beurs. De kans is groot dat je dit bedrag eerder risicovoller zou beleggen, dan dat je met je spaargeld zou doen. Het is immers ‘gratis geld’, toch?

Bij de meeste mensen is dit wel het geval, ontdekten onderzoekers. Dat komt omdat we het geld in zo’n situatie (onbewust) verdelen in twee categorieën: ‘eigen geld’ en ‘verkregen geld’. In het Engels wordt deze psychologische val ook wel het House Money-Effect genoemd, naar het gedrag van casinobezoekers als ze geld van het casino (oftewel: het ‘huis’) winnen.

Hoeveel risico neem jij?

Stel je loopt het casino binnen met €100 op zak, met het idee om het rustig aan te doen vanavond. Bij binnenkomst zie je een speelautomaat die beschikbaar is en besluit je geluk te beproeven. Je trekt aan de hendel en zowaar… je wint! Niet €5, niet €25 maar €400! Een mooi bedrag om de avond mee te beginnen.

Maar wat nu? Heeft deze mooie winst invloed op je gedrag voor de rest van de avond? Met die €100 op zak was je van plan om het rustig aan te doen, maar nu je opeens €400 winst hebt behaald, heb je wel wat meer speelruimte, toch? Neem je dan toch meer risico dan dat je in eerste instantie van plan was, of houd je je aan je initiële plan om conservatief de avond door te komen?

Een ander voorbeeld. Voordat je naar het casino gaat besluit je nog even de stad in te gaan om ergens lekker te eten. In een drukke winkelstraat heb je het ongeluk een zakkenroller letterlijk tegen het lijf te lopen die er vandoor gaat met je portemonnee. Lekker dan… de €100 die je van plan was om uit te geven in het casino ben je nu al kwijt.

Welke invloed heeft dat op je gedrag voor de rest van de avond? Neem je nu minder risico omdat je weet dat je al €100 kwijt bent voordat je het casino in bent gegaan? Dus ga je nog conservatiever spelen? Of houd je je ook nu aan het plan dat je had opgesteld?

Het House Money-effect

Laten we teruggaan naar het eerste voorbeeld, het voorbeeld waarin we een mooie winst hebben behaald. Het geld dat je in je zak hebt nadat je hebt gewonnen aan de speelautomaat deel je onbewust in 2 potjes in. Het ene potje is de €100, waarmee je binnenkwam. Het andere potje is de €400, je winst.

Het liefst ga je nu minimaal naar huis met die €100. Daarmee kwam je binnen, en het zou mooi zijn als je een leuke avond zou hebben en zonder verlies naar huis zou gaan. Maar ook als je met een lege portemonnee naar huis zou gaan zou het niet heel veel uitmaken, dat had je vooraf namelijk al ingecalculeerd.

Over het tweede potje denk je nog makkelijker. Want dat is eigenlijk ‘gratis geld’, of in het geval van het casino: ‘geld van het huis’. Amerikanen hebben hier dus een betere benaming voor: ‘House Money’.

Mocht je dit geld verliezen dan voelt het minder pijnlijk dan wanneer je je eigen geld verliest. Vaak neem je hier ook meer risico mee.

Dit effect treedt niet alleen op in het casino, maar in elke situatie waarin iemand een financiële meevaller ontvangt. Ook in de beleggingswereld is dit een bekend fenomeen.

Invloed van het House Money-effect op beleggers

Met het geld van een mooie erfenis of een onverwachte bonus heb je namelijk vaker de neiging om meer risico te nemen, dan wanneer je zelf hard voor het geld hebt gewerkt. Maar ook positieve rendementen of succesvolle beleggingen doen iets met onze risicoperceptie.

Meevallers op de beurs kunnen ook zorgen voor het House Money-effect. Stel dat je als belegger je beleggingen meer dan verdubbelt in een paar maanden tijd. In plaats van vervolgens iets minder risicovol te gaan beleggen of een deel van je winst te innen, is er de neiging om meer risico te nemen. Zonder dat je bang bent dat je beleggingen minder waard worden, zolang maar een deel van de winst behouden blijft.

Langetermijnbeleggers ondergaan soms een soortgelijk lot. Stel dat je als belegger in 2019 meer dan 20% rendement hebt gemaakt door te beleggen met een neutraal profiel, grotendeels vanwege een uitstekend presterende markt. Bedenk daarbij wel dat het gemiddelde rendement doorgaans ongeveer 7% per jaar bedraagt. Al bieden prestaties uit het verleden geen garantie voor de toekomst.

Maar het positieve rendement dat hier gemaakt is kan de risicoperceptie van jou als belegger vertroebelen. Deze mooie winst zorgt ervoor dat je als belegger – omdat er bij een neutraal profiel al zo’n mooi rendement is gemaakt – offensiever gaat beleggen. Want hoe groot kan de winst in 2020 dan wel niet worden? Als je rendement dan toch niet zo goed is, of je eindigt in de rode cijfers, dan maakt het niet uit. Want je hebt eerder toch een mooi jaar gedraaid?

Het House Money-effect verhoogt je risicotolerantie en zorgt ervoor dat je beslissingen neemt die je misschien niet had gedaan als je minder winst had gemaakt. Is het behalen van een mooi rendement dan eerder een vloek dan een zegen?

Het House Money-effect weerstaan

Nee, een positief rendement is natuurlijk geen vloek. Maar wil je een mooie bonus of een andere mooie meevaller beleggen, dan is het van belang om dat verstandig te gaan doen.

Hoe aanlokkelijk het ook is om meer risico te nemen dan je normaal doet, de beste keuze is om je, ook nu, te laten leiden door het beleggersprofiel), dat bij je past.

Hoeveel risico jij als belegger wilt en kunt nemen, is namelijk voor iedereen verschillend. Als je gaat beleggen, maar ook als je aan het beleggen bent, is het belangrijk dat je dat doet met een profiel dat bij jouw persoonlijke en financiële kenmerken past. Daarom vul je bij Semmie trouwens een vragenlijst in.

Mocht er onverhoopt iets veranderen in jouw financiële situatie: of door een financiële meevaller, of door een mooi rendement dat je hebt behaald, dan kan het verstandig zijn om die vragenlijst opnieuw in te vullen. Sowieso vragen we bij Semmie elk jaar om de vragenlijst opnieuw in te vullen. Op die manier blijf je kijken naar wat je daadwerkelijk financieel kan aanwenden en blijf je namelijk het risico dragen dat bij je past én laat je je niet beïnvloeden door de financiële meevallers.

Ga niet all-in

Om in de casinotermen te blijven is het ook niet verstandig om met je meevaller all-in te gaan, dus alles in één keer te beleggen. Het gevaar dat daarin schuilt is dat je afhankelijk bent van dat ene instapmoment, en dat kan verkeerd uitpakken.

Laten we 2020, een memorabel beursjaar dankzij de coronacrisis en de presidentsverkiezingen, als voorbeeld nemen.

Stel je hebt een mooie bonus gekregen van €5.000. Deze beleg je volledig - om het makkelijk te maken - in de AEX. Daarvoor gebruiken we 3 tijdstippen. De eerste is die van begin dit jaar (1 januari), de tweede is op het moment dat de AEX zijn hoogste stand van het jaar bereikte voordat de coronacrisis uitbrak. Dat was op 17 februari. En de derde is het dieptepunt van het jaar. Die vond plaats op 19 maart. Toen sloot de AEX op haar laagste koers in jaren.

Stel je had op één van die 3 momenten de €5.000 belegd. Welke invloed had dit dan op je rendement

• Had je dit op 1 januari gedaan, dan was die €5.000 nu €5.132 waard (+2.65%)
• Had je dit op 17 februari gedaan, dan was die €5.000 nu €4.977 waard (-0.47%)
• Had je dit op 19 maart gedaan, dan was die €5.000 nu €7850 waard (+57.89%)

Daar zit nogal een verschil in. Het gevaar hierbij is dat je, bij een eventueel negatief rendement, de moed verliest en denkt dat beleggen helemaal niets voor jou is, terwijl je bij positieve rendement misschien denkt dat je een betere belegger bent dan dat je daadwerkelijk bent.

Het kan slimmer zijn om minder risico te nemen en gefaseerd in te stappen. In plaats van in een keer het hele bedrag kan je er ook voor kiezen om 10 maanden lang €500 in te leggen. Want je hoeft natuurlijk niet alles in één keer in te leggen. Stap je gespreid in dan koop je je beleggingen soms wat duurder en soms wat goedkoper. Maar zo krijg je een mooi gespreide gemiddelde aankoopprijs. En dan ben je ineens veel minder afhankelijk van koersschommelingen op de beurs én je loopt minder risico.

Doe je dit ook nog volgens het beleggersprofiel dat bij je past, dan ben je al helemaal goed bezig. Misschien is het niet zo spannend als een avondje casino. Maar het kan wel levert meer opleveren!