Beleggers worden regelmatig geconfronteerd met uitdagende tijden op de beurs, waarbij de koersuitslagen sterk kunnen fluctueren. Deze schommelingen kunnen worden veroorzaakt door factoren zoals economische turbulentie, geopolitieke spanningen of onverwachte gebeurtenissen, ook wel zwarte zwanen genoemd.
Tijdens deze periodes ervaar je als belegger aanzienlijke koersschommelingen, waarbij stijgingen en dalingen elkaar in rap tempo kunnen afwisselen. Deze beweeglijkheid van beurskoersen staat bekend als volatiliteit. Hoewel volatiliteit een normaal en belangrijk verschijnsel is op de beurs, kan het je beleggingsbeslissingen meer beïnvloeden dan nodig is.
In het kort:
- De beurs is continu in beweging en schommelingen vinden dan ook altijd plaats. Maar in uitdagende tijden kunnen die schommelingen flink zijn.
- Volatiliteit, oftewel de mate van beweeglijkheid van koersen, is een normaal verschijnsel op de beurs en wordt gebruikt als indicator van marktonrust. Hoe hoger de volatiliteit, hoe groter de onrust is.
- Verstandig omgaan met volatiliteit betekent dat je niet impulsief handelt tijdens beursdalingen. Voor succes als belegger is het belangrijk om geduldig te blijven en je beleggingen met rust te laten, vooral als je belegt voor de lange termijn.
Wake-up call
Wie al langer belegt, weet dat de beurs grillig kan zijn. Regelmatig worden beleggers geconfronteerd met aanzienlijke koersbewegingen, zowel positief als negatief. Een recent voorbeeld is 2020, toen de coronacrisis uitbrak. Onzekerheid over de impact van het virus leidde tot aanzienlijke koersdalingen.
De Amerikaanse S&P 500, een index die de aandelen van 500 grote Amerikaanse bedrijven volgt, kende op sommige dagen extreme uitslagen. Met dalingen van meer dan 10% en stijgingen van ruim 9%, was de beurs allesbehalve saai. Maar of het de nachtrust van beleggers ten goede kwam…
Rendementen op dagbasis S&P 500 2020
Sinds de uitbraak van de coronacrisis is het, met uitzondering van de periode waarin Rusland Oekraïne binnenviel, relatief rustig geweest op de beurs qua koersuitslagen.
In het afgelopen beleggingsjaar was er bijvoorbeeld slechts één dag waarop het rendement op dagbasis van de S&P 500 boven de 2% uitkwam, namelijk op 6 januari. Een daling van meer dan 2% vond zelfs helemaal niet plaats.
Rendementen op dagbasis S&P 500 2023
Deze trend, waarbij de koersen langzaam maar gestaag stijgen, leek beleggers verder in slaap te sussen. Weinig verrassingen op geopolitiek vlak en het verwachte beleid van centrale banken leidden ertoe dat de koersen in 2024 verder doorstegen. Op één beursdag na bevonden alle rendementen op dagbasis in de eerste helft van het jaar zich tussen de 2% en -2%.
Rendementen op dagbasis S&P 500 2024
Maar sinds eind juli/begin augustus zijn de koersuitslagen groter geworden. Het verrassend zwakke Amerikaanse banenrapport van juli duidt op een sterk afkoelende Amerikaanse arbeidsmarkt en veroorzaakte onrust onder beleggers die hun vraagtekens zetten bij het ruime rentebeleid van de Fed. Ook de crash van de Japanse aandelenmarkt deed beleggers huiveren. De belangrijkste oorzaak daarvan was de yen carry trade, een veelgebruikte maar riskante beleggingsstrategie.
Bij de yen carry trade lenen beleggers geld tegen een lage rente in Japan en investeren ze dit geld in markten met hogere opbrengsten, zoals de Verenigde Staten. De winst komt voort uit het verschil tussen de lage rente op de lening en de hogere opbrengst op de investering. Deze strategie brengt echter risico’s met zich mee, vooral wanneer er plotselinge marktbewegingen zijn die het lastig maken om posities af te bouwen. De renteverhoging door de Japanse centrale bank begin augustus veroorzaakte zo’n situatie, met als gevolg dat er flinke onzekerheid in de markt kroop en er sprake was van een sell-off, een verkoopgolf.
De impact van volatiliteit
Volatiliteit speelt een cruciale rol in deze ontwikkelingen. Het geeft de mate van koersschommelingen op de beurs aan en weerspiegelt de onzekerheid en onrust op de markt. In perioden van hoge volatiliteit kunnen koersen sterk fluctueren door onverwachte economische of geopolitieke gebeurtenissen, zoals rentewijzigingen en macro-economische rapporten.
Wanneer de markt volatiel is, kunnen de koersbewegingen aanzienlijk zijn, zowel in positieve als negatieve richting, wat zowel uitdagingen als kansen biedt voor beleggers. In tijden van hoge volatiliteit is het belangrijk om weloverwogen beslissingen te nemen en niet in paniek te raken.
Wat is volatiliteit?
Volatiliteit is een indicator van marktonrust. In tijden van onzekerheid is de volatiliteit doorgaans hoger, maar volatiliteit is inherent aan de beurs. Koersbewegingen horen bij beleggen en kunnen kansen bieden voor slimme beleggers, ondanks dat impulsief handelen verleidelijk kan zijn tijdens volatiliteit.
Het is belangrijk te onthouden dat volatiliteit, periodes van onzekerheid en koersdalingen deel uitmaken van beleggen. Sinds 1946 is de S&P 500 meer dan 80 keer met 5% tot 10% gedaald vanaf de top. Dit gebeurt gemiddeld meer dan één keer per jaar. Gelukkig herstelt de markt zich meestal snel van deze bescheiden dalingen. De gemiddelde tijd die nodig is om van deze verliezen te herstellen, bedraagt één maand.
De werking van volatiliteit
Koersen bewegen voortdurend door vraag en aanbod. Wanneer de vraag groot is, stijgen de prijzen; wanneer het aanbod groot is, dalen de prijzen. Volatiliteit geeft aan hoeveel de koers fluctueert en hoe waarschijnlijk het is dat er schommelingen optreden. Deze schommelingen worden niet alleen door onverwachte economische gebeurtenissen of geopolitieke ontwikkelingen, maar ook door het risico van een belegging.
Aandelen van gevestigde bedrijven met een solide trackrecord vertonen doorgaans een stabiele koers en zijn minder volatiel. Nieuwere bedrijven ervaren vaak meer volatiliteit door onzekerheid en minder bewezen prestaties, wat leidt tot grotere koersschommelingen.
Niemand ontkomt aan tegenslagen
Deze fluctuaties in koersen, ofwel volatiliteit, worden gemeten met behulp van de angstbarometer. Beleggers gebruiken de VIX (Volatility Index) om de angst op de markt te meten. De VIX is een maatstaf voor de volatiliteit van de S&P 500. De VIX wordt berekend op basis van optieprijzen over de afgelopen 30 dagen. Hoe hoger de VIX, hoe meer angst er op de markt is en hoe groter de kans op koersschommelingen. De VIX wordt vaak gebruikt als indicator van marktsentiment. Een hoge VIX duidt op onrust, terwijl een lage VIX kan wijzen op overoptimisme en mogelijke correcties.
Het meten van volatiliteit
Deze fluctuaties in koersen, ofwel volatiliteit, worden gemeten met behulp van de angstbarometer. Beleggers gebruiken de VIX (Volatility Index) om de angst op de markt te meten. De VIX is een maatstaf voor de volatiliteit van de S&P 500. De VIX wordt berekend op basis van optieprijzen over de afgelopen 30 dagen. Hoe hoger de VIX, hoe meer angst er op de markt is en hoe groter de kans op koersschommelingen. De VIX wordt vaak gebruikt als indicator van marktsentiment. Een hoge VIX duidt op onrust, terwijl een lage VIX kan wijzen op overoptimisme en mogelijke correcties.
Overzicht van de bewegingen van de VIX van de afgelopen jaren
Normaal gesproken stijgt de VIX wanneer de aandelenkoersen dalen en er veel activiteit op de beurs is. Ook bevindt de VIX zich doorgaans op een laag niveau wanneer de aandelenkoersen stabiel blijven.
In periodes van economische stabiliteit, zonder crisis of andere externe invloeden (bijvoorbeeld tijdens de eerste helft van 2024), zien we dat de VIX typisch tussen de 10 en 20 punten ligt. Maar tijdens tumultueuze beurstijden schiet de VIX omhoog, wat hem de bijnaam ‘de angstbarometer’ heeft opgeleverd. In maart 2020 bijvoorbeeld, steeg de VIX snel en bewoog zich vervolgens tussen de 40 en 60 punten, met zelfs een piek boven de 70 punten. Beleggers wisten niet meer waar ze aan toe waren.
De VIX kan dus dienen als een aanwijzing om te bepalen of het verstandig is om de markt te betreden. Dit betekent dat de VIX het beste tegenovergesteld gebruikt kan worden. Een hoge VIX duidt op pessimisme, wat overeenkomt met sterke koersdalingen. Echter, sterke koersdalingen kunnen een gunstig instapmoment bieden. Aan de andere kant kan een lage VIX aangeven dat het verstandig is om wat voorzichtiger te zijn op de beurs. Als iedereen te optimistisch is en de prijzen van aandelen en andere beleggingsproducten mogelijk te hoog zijn opgelopen, dan kan een correctie op de loer liggen.
Slim omgaan met de schommelingen op de beurs
Bij een onrustige en volatiele markt is een van de basisregels dat je pas echt verlies lijdt als je je door de onrust laat meeslepen en daardoor gaat handelen. De verliezen die je op je scherm ziet wanneer je naar je beleggingen kijkt, zijn nog steeds alleen maar cijfers; ze worden pas werkelijkheid als je besluit je beleggingen te verkopen en daadwerkelijk verlies neemt.
Schommelingen op de beurs zijn heel normaal en komen regelmatig voor. Als je als belegger elke keer in paniek raakt wanneer de markt daalt, zelfs bij een volledige correctie van 10% of meer, kost dit flink wat nachtrust. Niet alleen wordt de mentale gesteldheid telkens op de proef gesteld, maar raak je ook sneller geneigd om overhaaste beslissingen te nemen. Correcties zijn niet alleen gebruikelijk in de wereld van beleggen, maar de geschiedenis laat ook zien dat de markt kan herstellen van dergelijke dalingen.
Je zou kunnen stellen dat de enige echte manier om verlies te lijden in een volatiele markt is als er gehandeld wordt voor prestaties op de korte termijn. Als je van plan bent om snel winst te maken door een groot deel van het vermogen in volatiele beleggingen te steken, dan kunnen beursdalingen ernstige problemen veroorzaken. Maar als je, net als Semmie, belegt voor de lange termijn, is de kans veel groter dat je uiteindelijk een positief rendement behaalt, op voorwaarde dat je je beleggingen met rust laat wanneer de markt volatiel is.
