We hebben niet alleen afscheid genomen van december, maar van een turbulent (beleggings)jaar. Het afgelopen jaar werd gekenmerkt door een hoge inflatie, oorlog en stijgende rentes. Daar zijn we natuurlijk nog niet van af, maar een frisse start biedt ook kansen.
De maand december in het kort:
- Ondanks de positieve inflatieontwikkeling in de Verenigde Staten verwacht de Fed dat de inflatie lange tijd hoog blijft.
- Groot-Brittannië heeft het lastig sinds de Brexit; zowel consumenten als bedrijven ervaren er de nadelen van. Het merendeel van de inwoners heeft dan ook inmiddels spijt van de keuze.
- China heeft het roer omgegooid en het zero-covidbeleid geldt niet meer. Voor de economie is dit goed, maar het zorgt voor veel maatschappelijk leed.
- We verwachten dat de beweeglijkheid op de beurs aan blijft houden. Daarom blijft het slim om periodiek te beleggen. Grote koersuitslagen hebben dan minder invloed op het totaalrendement.
Geen cadeautjes op de Amerikaanse beurs
Voor veel beleggers is december een beursmaand om naar uit te kijken. Er vindt namelijk vaker wel dan niet een eindejaarsrally plaats. Dit is een flinke stijging van de koersen in de laatste weken van het jaar.
Maar het mocht niet zo zijn. Na twee positieve maanden daalden de koersen op de Amerikaanse beurzen in december. Er kwamen veel (macro-)economische cijfers naar buiten, en die bleken niet positief te zijn voor de financiële markten.
In de tabel hieronder staan de belangrijkste cijfers en hoe ze zich verhouden ten opzichte van de vorige publicatie van diezelfde cijfers.
| Indicator | Vorige periode | December |
| Werkloosheidspercentage | 3,70% | 3,70% |
| Detailhandelsverkopen | 1,30% | -0,60% |
| Bestaande huizenverkopen | 4,43 mln. | 4,09 mln. |
| Producentenprijsindex | 0,30% | 0,30% |
| Consumentenprijsindex (inflatie) | 7,70% | 7,10% |
| Rentebesluit Fed | 4,00% | 4,50% |
Voor het gemak hebben we de resultaten van december groen of rood gemaakt om aan te geven of het cijfer positief of negatief is voor de financiële markten.
Allereerst bleek het Amerikaanse werkloosheidspercentage niet veranderd te zijn ten opzichte van de vorige publicatie. Een laag werkloosheidspercentage betekent dat de economie nog goed draait en dat bedrijven nog veel mensen aannemen. De Amerikaanse centrale bank, de Fed, kijkt ook naar dit cijfer voor hun rentebeleid. Want wanneer de economie goed blijft draaien, kan het dus ook tegen een stootje: rentes kunnen dan makkelijker verhoogd worden.
De detailhandelsverkopen en de huizenverkopen zeggen iets over de uitgavemogelijkheden van de consument. Deze indicatoren zijn beide gedaald. Het lijkt er daardoor op dat de consument steeds meer last krijgt van de hogere kosten en dit vertaalt zich naar een afnemend uitgavepatroon.
Daarnaast bepalen de prijsontwikkelingen voor een groot deel het sentiment. We zien dat de consumentenprijsindex, dat is het inflatiepercentage waar in het algemeen naar wordt gekeken, hard is gedaald naar 7,10%. Dat is een positieve ontwikkeling. Maar daarentegen vielen de producentenprijzen (de prijzen die producenten zelf moeten betalen en zelf in rekening brengen bij andere bedrijven), hoger uit dan verwacht. Daar valt uit op te maken dat hun kosten hoger worden en deze uiteindelijk gaan doorberekenen aan de consument.
Deze factoren zijn allemaal belangrijk voor de economische ontwikkeling en het sentiment op de beurzen. Maar zoals zo vaak het afgelopen jaar, was het de Fed die de koersen deed dalen. De Amerikaanse centrale bank verhoogde de rente van 4% naar 4,50%. Die stap was geen verrassing, maar hun gewijzigde prognose wel.
De Fed verwacht dat de inflatie nog lange tijd hoog blijft, en dat de werkloosheid gaat stijgen. Daarbij zal de rente ook nog lange tijd hoog blijven. Dit toont aan dat de economie het lastig gaat krijgen de aankomende tijd. De onzekerheid die daarmee gepaard gaat, was terug te zien op de beurs. De koersen daalden namelijk flink nadat de Fed deze vernieuwde prognose naar buiten bracht.
Fed blijft verwachte inflatie naar boven bijstellen
Onzekerheid blijft overheersen in Europa
Een dag nadat de Amerikaanse centrale bank de markten negatief verraste met hun rentevooruitzicht, was de Europese Centrale Bank (ECB) aan de beurt. De president van de ECB, Christine Lagarde, kwam met eenzelfde soort boodschap. Ook zij verwacht dat de rente niet op korte termijn zal dalen.
Lagarde gaf zelfs aan dat de ECB waarschijnlijk langer door moet gaan met het verhogen van de rente dan dat de Fed moet doen. Er wordt verwacht dat de rente in februari en maart beide keren met 50 basispunten (0,50%) wordt verhoogd. De rente zal dan uitkomen op 3,50%.
Dit nieuws liet beleggers gedesillusioneerd achter. De verwachting was dat centrale banken het rustiger aan zouden doen nu de inflatie aan een daling is begonnen. Maar centrale banken lijken niets te willen riskeren en trappen dus hard op de rem.
De ECB waarschuwde ook voor een mogelijke krimp van de economie van het eurogebied in het huidige en volgende kwartaal als gevolg van de energiecrisis, de verzwakkende mondiale economische bedrijvigheid en krappere financieringsvoorwaarden. Volgens de eigen projecties van de centrale bank zal een recessie evenwel relatief kort en mild zijn.
Deze ontwikkelingen hangen samen met de grondstofprijzen. De olieprijzen weerspiegelen al langer de recessievrees. Een recessie gaat samen met afnemende economische bedrijvigheid, waardoor de vraag naar olie zal dalen. De olieprijs komt hierdoor onder druk te staan. De daling van de olieprijs is al lange tijd gaande en vanaf de top (8 maart) is de olieprijs met zo’n een derde gedaald.
Ontwikkeling olieprijs in 2022
Wat voor ons continent van groter belang is, is de gasprijs. Deze winter zit Europa er nog warm bij, maar de vraag is of dit aankomende winter ook nog zo is. Het kost namelijk enorm veel om de gasreserves te vullen en op de wereldwijde gasmarkt is het al dringen geblazen.
De stijgende rentes werken Europese lidstaten daarbij tegen omdat schulden in een rap tempo zullen oplopen. Waar er afgelopen jaar zo’n €1.1 triljoen aan schulden werd aangegaan door landen in de eurozone, is dit naar verwachting €1.3 triljoen in 2023. Verschillende analisten wijzen dan ook op het risico dat een eurocrisis een realistisch scenario wordt vanwege een te hoog wordende Europese schuld.
Maar gelukkig is er ook goed nieuws. Vanwege de milde winter is de gasprijs gedaald tot het niveau van begin 2022.
Gasprijs daalt naar het niveau van begin 2022
Evengoed betekent niet dat de vlag uit kan en dat we verzekerd zijn van een warme winter in 2023. In januari 2021 bedroeg de gasprijs gemiddeld nog €20 per megawattuur gas.
Britten hebben spijt
De landen in de eurozone hebben een lastig jaar achter de rug: een hoge inflatie, oorlog op het continent, stijgende rentes en de hoge energieprijzen, maakten het een jaar om snel te vergeten. En ook voor 2023 zijn de prognoses onzeker.
Daarmee zou je denken dat de Britten, die dankzij de Brexit sinds begin 2020 losgekoppeld zijn van de Europese Unie, blij zouden moeten zijn. Maar niets is minder waar. Het percentage Britten wat achter de beslissing staat is gedaald naar een dieptepunt. Een jaar terug stond nog 47% achter de beslissing om uit de Europese Unie te stappen. Inmiddels is dit nog maar 34%.
De Brexit laat vooral op economisch gebied zijn sporen na. De Britse economie is in het derde kwartaal van 2022 meer gekrompen dan verwacht, met 0,3%. Daarmee is vermoedelijk ook het begin ingezet van een langdurige recessie. De economie in Groot-Brittannië werd met name gedrukt door een daling van de productie, deze daalde met 2,5%. Britse bedrijven worstelen met de gestegen kosten. Zo bedroeg de inflatie in november 11,1%. Dat was flink hoger dan het inflatiecijfer van de eurozone in dezelfde maand: 10,1%.
Dankzij de Brexit is ook het papierwerk flink toegenomen. Dat zorgt ervoor dat steeds meer van de Europese klanten uitwijken naar andere leveranciers, waardoor de schade voor Britse bedrijven alsmaar toeneemt.
De krimp van de economie maakt het voor de Britse minister van Financiën Jeremy Hunt lastig om zijn beleid uit te voeren. Hunt wil onder andere de belastingen verhogen en snijden in de uitgaven. Maar nu de Britten een langdurige recessie staat te wachten, is het juist van belang om de levenstandaard van de inwoners op peil te houden.
Bijzonder beleid van de Japanse centrale bank
Waar zo’n beetje alle centrale banken al maanden de rentes blijven verhogen, was de Japanse centrale bank een vreemde eend in de bijt. Die hield zich aan haar beleid van verruiming. Rentes werden niet verhoogd omdat de economische groei achterbleef en de inflatie relatief laag is.
Ontwikkeling inflatie Japan
Des te groter was de verrassing dat de Bank of Japan (BoJ) haar monetaire beleid wijzigde. De centrale bank hield het belangrijkste rentetarief ongewijzigd op -0,1%, maar verraste de markten met een aanpassing van het programma om de rente op staatsobligaties te controleren. Die stap zorgde voor een flinke stijging van de rente op de obligatiemarkt en ook de Japanse yen steeg in waarde met zo’n 4%. Wat maakte deze stap nou zo speciaal?
De Japanse centrale bank voert een bijzonder beleid: Yield Curve Control. Dit houdt in dat de BoJ een bandbreedte instelt waartussen de rente op Japanse staatsobligaties mag bewegen. Wanneer de rente boven de bandbreedte komt, koopt de centrale bank net zoveel obligaties op totdat de rentes weer zijn gedaald. De bandbreedte die eerder was gezet was, lag tussen de 0% en 0,25%. De centrale bank geeft nu aan dat het accepteert dat rentes stijgen tot zo’n 0,50%.
De BoJ wilde zelf niets weten van een ‘verkrappend’ beleid, maar financiële markten zagen dit anders. Het wordt namelijk gezien als een stap die bedoeld is om een deel van de kosten van de langdurige monetaire stimuleringsmaatregelen te verlichten.
Corona krijgt vrij spel in China
Reguliere lezers van de Marktupdate weten inmiddels dat China zich in een andere cyclus bevindt dan dat de rest van de wereld doet en daarnaast alles op haar eigen manier doet.
Op het gebied van coronapreventie was dit ook lange tijd het geval, maar het beleid is sinds kort aangepast.
Lange tijd wist China de verspreiding van het coronavirus tot een minimum te beperken via strenge lockdowns en een uitgebreid testbeleid. Maar enkele weken geleden kwam er een ommezwaai in het beleid. De samenleving ging in vlot tempo van het slot af. Sindsdien stijgt het aantal besmettingen razendsnel. Er wordt inmiddels gesproken over meer dan 2 miljoen besmettingen per dag.
En de piek is nog niet bereikt. Naar verwachting zal dit in januari gebeuren en volgt een tweede grote piek in maart. Tot die tijd zullen de ziekenhuizen overvol zijn en zullen er vele Chinezen overlijden aan het virus. Chinese crematoria draaien inmiddels al overuren.
Chinese beleidsmakers komen daardoor weer voor een belangrijke keuze te staan. Toch weer hard ingrijpen en terugvallen op het zero-covid beleid? Of accepteren dat er op korte termijn veel mensen ziek zullen worden en zelfs maatregelen verder versoepelen? Op dit moment lijkt het erop dat China voor het tweede kiest. De huidige coronagolf lijkt men voor lief te nemen en daarbij is het de verwachting dat een verdere versoepeling later deze maand plaats gaat vinden. Vanaf 8 januari is het bijvoorbeeld niet langer meer nodig om in quarantaine te gaan wanneer je het land binnenkomt als buitenlandse reiziger.
Maatschappelijk ontwricht het virus China, maar op economisch gebied is deze ontwikkeling wel goed nieuws. Het strenge beleid en bijbehorende lockdowns zorgden voor onzekerheid en tegenvallende productiecijfers.
Nu het land weer open wordt gesteld, kan er een inhaalslag worden gemaakt. Chinese beleggers reageerden in ieder geval enthousiast. Inmiddels is de Chinese Hang Seng index vanaf het dieptepunt eerder dit jaar met zo’n 30% gestegen. Maar het niveau van eerder dit jaar is nog lang niet bereikt.
Koers Hang Seng index 2022
Vol goede moed het nieuwe jaar in
De thema’s die 2022 hebben bepaald, zullen in het begin van 2023 ook de toon gaan bepalen. Onze verwachting hierbij is dat de beweeglijkheid op de beurzen zal blijven aanhouden.
Desalniettemin gaan we vol goede moed het nieuwe jaar in. Dat komt omdat een groot deel van het negatieve nieuws inmiddels al ingeprijsd is en er verwacht wordt dat er later in het jaar (economisch) herstel plaats gaat vinden. 2022 was daarbij voor beleggers een uitermate minder jaar. Zo beleefden de Nederlandse en Amerikaanse beurs het slechtste beursjaar sinds 2008.
Natuurlijk weet niemand wat de koersen precies gaan doen, maar de recente dalingen zorgen er wel voor dat beleggingen ‘goedkoper’ zijn geworden; de beurs geeft korting. Dit biedt slimme beleggers een mooie kans om bij te storten en beleggingen tegen een lagere prijs te kopen. Stijgen de koersen weer, dan profiteer je namelijk van die lage koersen: je behaalt dan extra rendement.
Voor hen die niet actief bezig zijn met de beurs is het weer slim om ook voor het aankomende jaar te kiezen voor periodiek beleggen. Door maandelijks een bedrag opzij te zetten, bouw je ongemerkt aan je toekomst. Net zoals je doet als je maandelijks een deel van je inkomen opzijzet op je spaarrekening. Dit heeft vooral als voordeel dat je niet afhankelijk bent van het juiste instapmoment en dat de beweeglijke koersen dan een stuk minder invloed hebben op het totaalrendement. En wanneer de koersen verder stijgen, profiteer je gewoon mee.
Koersontwikkeling MSCI World Index van de afgelopen 15 jaar
Als we namelijk kijken naar de ontwikkeling van de koersen van de afgelopen 15 jaar, dan zien we inderdaad dat de koersen in 2022 zijn gedaald, maar dat we in z’n totaal een mooie stijging hebben doorgemaakt. Uit de gegevens van de MSCI World Index, een index die gebruikt wordt om de wereldwijde koersontwikkelingen te belichamen wordt één ding duidelijk: soms moet je één stapje terug doen om er twee vooruit te kunnen gaan.
