Waarom de financiële markten voorlopen op de economie

Hoe een economie vandaag de dag presteert, heeft weinig invloed op beurskoersen, terwijl dat juist wel vaak wordt aangenomen. Het zijn echter de verwachtingen van beleggers over wat er gaat gebeuren met die economie die hierop wel van invloed zijn; deze aannames bewegen de koersen.

Kloof tussen economie en de beurs

Wanneer er naar het verleden wordt gekeken, zijn er genoeg momenten aan te wijzen waarop de kloof tussen de economie en de financiële markten duidelijk zichtbaar was. Neem eind 2020 bijvoorbeeld, toen de uitbraak van de coronapandemie voor de grootste economische krimp zorgde sinds de Tweede Wereldoorlog, maar de Amsterdamse AEX tegelijkertijd de hoogste stand in twintig jaar behaalde.

Hoe is het mogelijk dat wat er gebeurt op de beurs en wat er speelt in de daadwerkelijke economie soms zo mijlenver uit elkaar lijken te liggen?

Geen weerspiegeling van de economie

Het is belangrijk om te realiseren dat de ontwikkeling op de beurs en op de financiële markten geen volledige weerspiegeling is van de staat van de reële economie (de economie van goederen en diensten, exclusief de financiële sector). Eén van de redenen hiervoor is dat niet alle economische bedrijvigheid wordt meegenomen. Niet alle bedrijven zijn immers aan de beurs genoteerd. Ter illustratie: in het derde kwartaal van 2021 telde Nederland 2 miljoen bedrijven, terwijl er wereldwijd ‘maar’ 40.000 beursgenoteerde bedrijven bestaan.

Sectorverdeling MSCI World Index

Sectoren die het tijdens de coronacrisis zwaar hadden, zoals de horeca, zijn bijna niet vertegenwoordigd op de beurs, terwijl sectoren die profiteerden van de pandemie, zoals de tech-sector, juist op de beurs zijn oververtegenwoordigd. Daarnaast zijn er ook factoren die invloed hebben op de beurs, maar in mindere mate op de economie, zoals bijvoorbeeld geopolitieke spanningen of onzekerheid over wet- en regelgeving.

Kijken naar de toekomst

Dit zijn echter niet de grootste redenen dat er discrepantie tussen de reële economie en de financiële markten bestaat. Dat is namelijk de tijd. Of beter de gezegd: de tijdsvisie. Waar de reële economie kijkt naar de productie en verkopen op dit moment en wat er zojuist is gebeurd in de economie, wordt er op de beurs naar de toekomst gekeken. De beurs toont de toekomstige verwachtingen van beleggers over de toekomstige prestaties van de onderliggende ondernemingen.

Beleggers zijn logischerwijs op zoek naar een positief rendement. Als zij verwachten dat een bedrijf het in de toekomst goed gaat doen, willen ze meeprofiteren van de koersstijging in de toekomst; ze kopen nu een aandeel. Andersom geldt hetzelfde: als ze verwachten dat een bedrijf minder gaat presteren, verkopen ze het liefst nu hun aandeel om verliezen te beperken. Doordat beleggers naar de toekomst kijken, lopen de financiële markten voor op de economie.

De marktcyclus versus de economische cyclus

Het kijken naar de toekomst en geld investeren op basis van verwachtingen, noemen we ook wel inprijzen. De markt prijst niet alleen individuele prestaties van bedrijven in, maar ook van de economie in het algemeen, op basis van bijvoorbeeld overheidsmaatregelen, analyses van experts en het beleid van de centrale banken.

Koersen worden bepaald door (niet) behaalde verwachtingen

Omdat de beurs een weerspiegeling is van de toekomstige verwachtingen van beleggers, kan de koers van een bedrijf ook stijgen als er verliezen worden gerapporteerd, hoe tegenstrijdig dit ook lijkt. Dit gebeurt wanneer beleggers eigenlijk van een nog groter verlies waren uitgegaan. De koers kan ook dalen terwijl er juist goede cijfers zijn gepresenteerd; dan is de waarde van een aandeel in voorgaande dagen al gestegen, omdat er gerekend werd op goed nieuws. Deze beleggers pakken nu hun winst.

Dat de beurs geen weerspiegeling is van de reële economie, maar van de verwachtingen van beleggers is ook de reden dat de AEX binnen een paar weken met 100 punten kon stijgen, nadat het eind maart 2020 vanwege de coronacrisis een dieptepunt bereikte. Hoewel we nog steeds in de ban waren van lockdowns en verloren banen, kregen beleggers weer vertrouwen in de toekomst dankzij de geldinjecties en steunmaatregelen van de overheid en centrale banken.

Het is ook waarom de koersen geen klap krijgen op het moment dat de centrale banken de rente verhogen, maar op het moment dat ze aankondigen dit te gaan doen, of hinten dat er nog meer renteverhogingen aankomen. Wanneer de renteverhoging daadwerkelijk van kracht gaat, is die immers allang ingeprijsd.

Koersen en economie wel in verband

Zelfs als dalende koersen wel verband houden met de economie, ontstaat die daling niet door de economie zelf, maar door de mate waarin de verwachtingen van beleggers zijn beantwoord. Neem het instorten van de koersen na het uitbreken van de pandemie; onze huidige samenleving had voor het uitbreken van covid-19 nog nooit zoiets meegemaakt.

Koers van de AEX vanaf januari 2020

Hierdoor hadden beleggers er geen rekening mee gehouden en bleken hun verwachtingen niet te kloppen. Op het moment dat de koersen een duikvlucht maakten, had covid-19 ook helemaal nog geen impact gehad op de economie – dat kwam nadat bedrijven hun deuren moesten sluiten, exact zoals de beleggers aanvoelden.

De koersen van vandaag zijn dus een reflectie van de verwachte winsten en verliezen van morgen. De vuistregel is dat de beurs gemiddeld een half jaar tot een heel jaar vooruitloopt op economische ontwikkelingen en bedrijfsprestaties.

Wanneer je hoort dat het slecht gaat met de economie en tijden onzeker zijn, is het dus belangrijk dat je je beleggingskeuzes daar niet door laat beïnvloeden. Er is een grote kans dat daar al rekening mee is gehouden – zes maanden geleden...