Verkiezingstijd: Wat zijn de politieke plannen voor onze economie?

Voor het eerst sinds 1894 zijn de Tweede Kamerverkiezingen over meerdere dagen uitgesmeerd. De eerste stemmen zijn inmiddels uitgebracht maar het is niet onwaarschijnlijk dat Stemwijzer.nl nog overbelast raakt. Want ook deze keer valt er weer genoeg te kiezen. Zeker op economisch gebied. En laat de economie nou precies datgene zijn wat belangrijk is voor de ontwikkeling van financiële markten.

De politiek en de beurs

De afgelopen jaren hebben we gezien dat de politiek (grote) invloed kan hebben op de beurzen. Kijk bijvoorbeeld naar de Brexit. De aandelenbeurzen gingen na het bekend worden van de Brexit fors omlaag. Beleggers zagen het niet aankomen en de onzekerheid nam de overhand.

Maar ook tijdens de meest recente presidentverkiezingen in de Verenigde Staten volgden beurzen de politieke ontwikkelingen op de voet. Sinds bekend werd dat Joe Biden de scepter mocht gaan zwaaien in het Witte Huis stegen de aandelenmarkten naar recordhoogtes.

Deze ontwikkelingen hebben directe invloed op de financiële markten. Maar ook het lange termijn beleid van de politiek heeft invloed. Politici bepalen ’s lands beleid en dit beleid heeft invloed op alle factoren van de samenleving. Ook op onze economie. Denk bijvoorbeeld aan het invoeren van belastingen, subsidies en heffingen. Dit heeft direct én indirect invloed op beurskoersen. Hogere belastingen voor bedrijven betekent bijvoorbeeld minder winst en minderwinstuitkering voor aandeelhouders.

De verkiezingen zijn begonnen, en tot woensdag kunnen we onze keuze maken. Om je wat meer inzicht te geven wat er voor speelt hebben we de verkiezingsprogramma’s van de grootste partijen in de peilingen doorgespit. Daarbij hebben we ons gericht op het thema economie: Wat zijn de plannen op economisch gebied? Hoe willen ze die bereiken? En hebben ze nog plannen die beleggers direct beïnvloeden? Een overzicht in alfabetische volgorde.

CDA

Om uit de crisis te komen wil het CDA investeren en repareren: investeren in een krachtig economisch herstel en de fouten repareren van doorgeschoten beleid. Daarbij wordt tegelijk de omslag gemaakt naar een sterke, eerlijke en innovatieve economie waarbij geïnvesteerd wordt in woningbouw, infrastructuur, maatschappelijk vastgoed, digitalisering, innovatie en duurzaamheid. Daarnaast zet het CDA in op brede steun aan het bedrijfsleven. Bedrijven zorgen voor banen en zorgen dat de Nederlandse economie goed draait. Het CDA wil hen door de crisis heen helpen en de ruimte geven om op nieuwe manieren hun brood te verdienen.

Een ander belangrijk speerpunt is dat de regels rondom belastingen, toeslagen en heffingen een stuk eenvoudiger worden gemaakt. Daarbij gaat de inkomstenbelasting voor de hoogste inkomens tijdelijk omhoog, wordt het toeslagenstelsel vereenvoudigd en wordt er geen belasting meer op spaargeld geheven zolang de rente lager is dan de heffing op vermogen. Voor beleggingen wordt een regeling ingevoerd waarbij de belasting aansluit op de behaalde rendementen.

ChristenUnie

ChristenUnie spreekt over het economisch receptenboek van beleidsmakers dat is uitgewerkt. Het bevat al enkele decennia dezelfde ingrediënten: loonmatiging, begrotingsdiscipline, lastenverlichting, stimulering van arbeidsaanbod, flexibilisering van de arbeidsmarkt, privatisering van publieke dienstverlening en vrij verkeer voor goederen, diensten, investeringen én arbeidskrachten. Het idee dat de vrije markt automatisch tot goede uitkomsten voor ons allemaal zal leiden en daarom zo min mogelijk moet worden gehinderd door regelgeving, is echter achterhaald volgens de partij. Daarnaast is de christelijke partij duidelijk over dividenduitkeringen aan aandeelhouders: dit zorgt ervoor dat winsten te weinig bij werknemers terecht komen en dat er steeds minder geherinvesteerd wordt in bedrijven.

De partij wil de economie hervormen naar het Rijnlandse model, waarin samenwerking centraal staat, álle belangen tellen en er oog is voor de lange termijn. De overheid houdt zich daarbij actief bezig met zaken als milieu, ruimtelijk ordening, onderwijs en sociale vraagstukken.

Daarnaast zet ook de ChristenUnie zich in voor een eenvoudiger belastingstelsel. ChristenUnie wil dat het toeslagenstelsel rechtvaardiger en eenvoudiger, transparanter, rechtvaardiger en begrijpelijker wordt. Ze schaffen de toeslagen af en vervangen die door een uitkeerbare belastingkorting, gerelateerd aan de samenstelling en het inkomen van elk huishouden. Ze verhogen het minimumloon en de uitkeringen, waardoor minder inkomensafhankelijke ondersteuning nodig is. Ook is het plan om de belasting op inkomen uit arbeid te verlagen, wordt de hypotheekrenteaftrek geleidelijk afgeschaft en gaan de topinkomens meer belasting betalen.

D66

D66 is van plan om het roer om te gooien. Het huidige kapitalistische systeem zorgt te veel voor ongelijkheid. Daarom wil de partij een nieuw progressief kapitalisme, met markten die werken voor iedereen. De invloed van Big Tech en Big Pharma wordt hierbij beteugeld. Hiervoor is een overheid nodig die haar impact niet alleen maar meet in economische welvaart, maar ook in welzijn, kwaliteit van leven, gezondheid, leefomgeving en klimaat. Ook blijft de overheid in moeilijke tijden investeren in de structurele transities van onderwijs, klimaat, arbeidsmarkt en de hervorming van het toeslagenstelsel. Mocht er meer tijd nodig zijn voor het afbouwen van schulden, dan wordt die genomen.

De democraten zien het bedrijfsleven als ruggengraat van de economie. Kleine ondernemers, middenstanders en familiebedrijven zijn de motor van onze werkgelegenheid en moeten zoveel mogelijk ondersteund worden. Maar wel als ze financiële winst en maatschappelijke waarde op de lange termijn combineren. D66 hecht waarde aan ambitieuze bedrijven die economisch succes hebben én het nastreven van meerwaarde voor de samenleving voorop stellen.

Een ander belangrijk punt uit het verkiezingsprogramma van D66 is de ondersteuning van de transitie naar een circulaire economie. In een circulaire economie staat het hergebruik van producten en grondstoffen centraal en worden afval en schadelijke emissies naar bodem, water en lucht zo veel mogelijk voorkomen. Het doel is om over 4 jaar 30% minder grondstoffen te gebruiken in het hele productieproces.

GroenLinks

De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat solidariteit belangrijker is dan ooit. Die gedachte is leidend in het economisch programma van GroenLinks. De sterkste schouders gaan de zwaarste lasten dragen. Mensen met de grootste vermogens gaan meer belasting betalen, de winstbelasting voor grote bedrijven wordt verhoogd en er komt een digitaks zodat grote techbedrijven als Facebook en Google belasting betalen over hun omzet hier. Hier staat tegenover dat het minimumloon wordt verhoogd naar €14 per uur, de inkomstenbelasting voor werkenden met lage en middeninkomens wordt verlaagd en dat iedereen die werkt maar te weinig verdient om van rond te komen automatisch maandelijks een aanvullend bedrag krijgt uitgekeerd.

Om enkele van de plannen financieel uitvoerbaar te maken wil GroenLinks een beleggersbelasting in gaan voeren: over iedere transactie moet dan 0,1% belasting worden betaald. Leg je als belegger straks €1 miljoen in, dan betaal je daar €1.000 belasting over.

Ook op het gebied van bedrijfsvoering ziet de partij van Jesse Klaver ruimte voor verbetering. Het vaste contract wordt de norm, werknemers krijgen meer inspraak bij belangrijke beslissingen (zoals bij fusies, overnames of reorganisaties) en er komt een recht op thuiswerken. Bedrijven met meer dan 100 werknemers worden daarnaast verplicht om een winstdelingsregeling in te voeren waarbij alle werknemers hetzelfde bedrag krijgen. Dit kan in de vorm van aandelen in het bedrijf zijn. De hoogte van deze uitkering wordt gekoppeld aan de hoogte van het uitgekeerde dividend: hoe hoger de winstuitkering aan aandeelhouders, hoe hoger de uitkering aan werknemers.

PvdA

De Partij van de Arbeid wil investeren in een economie waarin ze naar eigen zeggen ‘belonen wat echt van waarde is’. Bedrijven die goed voor hun werknemers en de planeet zorgen worden beloond. Degenen die dat niet doet, worden zwaarder belast. Het verdienmodel met lage lonen en onzeker werk wordt afgeschaft. Daar staat tegenover dat er volop geïnvesteerd gaat worden in onderwijs, onderzoek en de ontwikkeling van de nieuwe technologieën.

Net als bij GroenLinks krijgen werknemers bij de PvdA ook meer zeggenschap. Ze krijgen instemmingsrecht bij grote beslissingen zoals bij overnames, dividenduitkeringen en maximale loonverschillen tussen de top en gewone werknemers. Ook de invoering van een digitaks voor de grote Big Tech bedrijven vinden we terug in dit verkiezingsprogramma.

De PvdA kiest ervoor om een eerlijke economie te introduceren waarin de mens centraal staat, plezier in het werk voorop staat en waarin werk beter beloond wordt. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten en zo wordt de belastingdruk verschoven van arbeid naar kapitaal. Voor lagere inkomens gaan het minimumloon, de uitkeringen en de AOW omhoog. Middeninkomens profiteren van een lagere zorgpremie en gratis kinderopvang. Dit wordt medegefinancierd door de invoering van een nieuw toptarief van 60% voor mensen die meer dan €150.000 verdienen.

PVV

De PVV stelt in het economisch gedeelte van haar verkiezingsprogramma dat Nederlanders de afgelopen jaren te weinig hebben kunnen profiteren van de groeiende economie. Aan de alsmaar stijgende vaste lasten, bijvoorbeeld de stijgende huur- en zorgkosten, wordt iets gedaan. Huren en energierekeningen worden verlaagd en het eigen risico in de zorg wordt afgeschaft. Ook draait de PVV de btw-verhoging op boodschappen terug. Zo hebben consumenten meer te besteden. En dat is goed voor consumenten, bedrijven, banen én de schatkist. Meer consumptie betekent namelijk meer omzet voor bedrijven en meer banen, dus minder werklozen en minder uitkeringen. Meer omzet betekent ook meer belastinginkomsten voor de overheid. De PVV wil economisch uit de schulden groeien met lagere lasten.

De PVV is verder van plan om te gaan investeren in de publieke sector. Ze investeren structureel in de zorg met meer handen aan het bed en in de politie met meer blauw op straat. Ook maakt de partij geld vrij voor een betere beloning voor zorgpersoneel en leraren. Deze extra investeringen betalen ze door het bedrag dat wordt uitgegeven aan ontwikkelingshulp, immigratie, windturbines, klimaatbeleid en subsidies te minimaliseren.

Om de overheidsfinanciën op orde te brengen wordt er niet bezuinigd of worden belastingen verhoogd. De economie wordt aangejaagd door te investeren en consumptie te stimuleren. Mocht het nodig zijn dan laat de PVV de staatsschuld verder oplopen.

SP

Dat de Socialistische Partij (SP) zich inzet voor een eerlijke economie gericht op solidariteit zal niet verbazen. De SP wil de economie eerlijker maken, door de macht van de aandeelhouders te beperken en de werknemers meer zeggenschap te geven in de bedrijven. Niet alleen de bestuurders en de aandeelhouders, maar ook alle medewerkers krijgen het recht op een deel van de winst. Zo profiteren ook de werknemers op het moment dat dividend wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders. Werknemers zullen als collectief profiteren van dividenduitkeringen, bovenop hun reguliere salaris.

Werknemers krijgen sowieso meer te zeggen als het aan de SP ligt. Bij grote bedrijven kiezen zij de helft van de commissarissen, de andere helft wordt gekozen door de aandeelhouders. Op deze manier worden de belangen van de werknemers beter vertegenwoordigd is de gedachte. Aandeelhouders die langer aandelen in bezit hebben, krijgen een dubbel stemrecht. Flits-kapitalisten krijgen zo niet alleen tegenmacht van de werknemers, maar ook van investeerders die duurzame belangen hebben.

Van grote bedrijven wordt wel verwacht dat ze meer belasting gaan betalen. Ontduikers worden zelfs strafrechtelijk vervolgd. Het midden- en kleinbedrijf krijgt een steuntje in de rug: er komt een nationale investeringsbank waardoor het mkb makkelijker kan lenen en zo proberen ze duurzame vernieuwing te bewerkstelligen.

Verder vinden we ook in het programma van de SP vinden de digitaks en miljonairsbelasting terug. En net als bij vele andere partijen, gaat ook de SP investerend de crisis uit. Er wordt geïnvesteerd in meer banen in zowel de publieke als private sector. En het liefst zijn dit groene banen: banen die voortkomen uit een economie die gebaseerd is op schone energie. Denk hierbij aan banen gericht op installatie van zonnepanelen, isolatie van woningen en het onderhouden van windparken.

VVD

Het concept van de terugtrekkende overheid wordt door de VVD kritisch geëvalueerd. Met als uitkomst dat de macht van private partijen is doorgeschoten. Oneerlijke concurrentie moet worden voorkomen. Bedrijven die hier last van hebben én werknemers moeten beschermd worden voor een gezond ondernemingsklimaat. De overheid speelt hierbij de rol van marktmeester: er wordt ingegrepen waar nodig. Dit om monopolies, kartels en misbruik van marktmacht te voorkomen.

De VVD kiest voor een modernisering en vereenvoudiging van het belastingstelsel, door (nieuwe vormen van) kapitaal – zoals data – te belasten, en door bedrijfswinsten te belasten waar deze daadwerkelijk worden gegenereerd. De opbrengst gebruiken ze voor het verlagen van de inkomstenbelasting voor middeninkomens. Daarnaast wordt de arbeidskorting verhoogd.

Dat de VVD inzet op een werkende samenleving blijkt ook uit het concept van de (fulltime-)werkbonus. Mensen die fulltime werken ontvangen een (combinatie)korting op de inkomstenbelasting. Ook komt er een hogere overheidsbijdrage in de kinderopvang voor mensen met een middeninkomen. Zo ontlast de overheid werkende ouders en stimuleert zij om fulltime te werken.

Om de economie te laten groeien neemt de overheid een actieve rol. Met investeringen wordt de economie aangezwengeld waarbij een duurzame samenleving wordt gecreëerd: mensen gaan er in koopkracht op vooruit terwijl dit niet ten koste gaat van uitgaven aan zorg en onderwijs. En wanneer de overheid geld over blijkt te houden, gaat dit voortaan automatisch naar lastenverlichting voor middeninkomens en het mkb.

Geen stemadvies

In het economisch beleid komen de verschillende standpunten en visies van de partijen goed naar voren. Elke partij heeft zo zijn eigen idee over wat het beste is voor de economie, de werknemers en de bedrijvigheid. We hebben geprobeerd alle standpunten zo neutraal mogelijk weer te geven, waarbij we zeker geen stemadvies geven.

Wil je zelf meer weten over de verschillende programma’s? De verkiezingsprogramma’s van het CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks, PvdA, PVV, SP en VVD zijn allemaal online te vinden.